View Static Version
Loading

Van Balkan naar EU is Servië er klaar voor?

Servië wil toetreden tot de Europese Unie, maar sinds 2014 lijkt er geen beweging te zitten in dat proces. De EU wil dat het land zich aanpast en aan diverse voorwaarden voldoet. Momenteel staat het land er niet goed voor en is het voor veel mensen bekend als Joegoslavië.

Hun relatie met Rusland en China speelt ook een grote rol bij de toelating tot de EU. Het is algemeen geweten dat relatie tussen de EU en Rusland sinds een aantal jaar hard achteruit is gegaan. Servië daarentegen heeft goede connecties met Rusland en die zouden verdwijnen als ze zouden toetreden tot de EU. Ook eist de EU dat Servië de onafhankelijkheid van Kosovo erkent, maar dat ligt moeilijk in het land. In het boek ‘Is het Westen de weg kwijt’ klaagt Kishore Mahbubani de strenge eisen aan die de EU stelt voor zijn toetredende landen. “Het westen hoeft andere landen niet te redden, de les te lezen over hun regeringsvorm of een hoogstaand moreel voorbeeld te geven,” zegt Mahbubani. Is Servië het land dat de moderne wereld gaat overleven door zijn samenwerking met verschillende werelddelen? Of is het gedoemd om te mislukken? Veel Serviërs denken namelijk nog steeds dat het geld in de EU uit de hemel valt, maar hier komt toch ook enkel regen uit de lucht...

Servië is een land met historie en een sterke cultuur. Het heeft lang geduurd totdat Servië zich ontwikkelde tot wat het nu is. Mensen in het land zijn ook erg religieus, 84,6% van de bevolking is Servisch-orthodox.

Politieke situatie

De Republiek Servië is een parlementaire democratie. Aan het hoofd staat een president. De huidige president van Servië is (sinds 2017) Aleksandar Vučić van de Servische Progressieve Partij (SNS). In juni 2020 heeft hij de verkiezingen namelijk weer gewonnen.

Het grootste oppositieblok, de Alliantie voor Servië (SZS) en ook andere oppositiepartijen, hadden voor de verkiezingen aangekondigd dat ze de stembusgang zouden boycotten. Daarom was het al vroeg duidelijk dat Vučić de verkiezingen zou winnen. De oppositiepartijen vonden dat de verkiezingen niet vrij en eerlijk verliepen.

Sinds eind 2018 vinden er massademonstraties plaats tegen het beleid van Vučić. Tijdens zijn presidentschap is Servië sterk gedaald op de democratie-index en is de persvrijheid in het gedrang gekomen.

De SNS is opgericht in 2008 als een afsplitsing van de extreemrechtse Servische Radicale Partij (SRS). De partij slaagde erin om de nationale conservatieve visie te behouden terwijl ze ook een uitgesproken pro-Europees en economisch liberaal beleid voert. Met meer dan 750.000 leden in 2020 is SNS de grootste partij in Europa (met uitzondering van Verenigd Rusland).

De problemen van nu

The Economist Intelligence Unit geeft aan dat de Servische Progressieve Partij (SNS) de verkiezingen in juni 2020 heeft gewonnen omdat zij tijdens het coronavirus goed en snel heeft opgetreden. Die factor en het gebrek aan oppositie hebben volgens The Economist een negatief effect op de Servische democratie. De SNS bezit namelijk ook een deel van de media waardoor de pers sterk door hen beïnvloed wordt.

President Aleksandar Vučić heeft zijn relatie met China versterkt, ondanks dat Servië kandidaat-lidstaat is van de Europese Unie. De relatie tussen Kosovo en Servië vormt ook een probleem, de EU eist dat die situatie verbeterd wordt voordat ze mogen toetreden.

Waarom wil Servië lid worden van de EU?

Lid worden van de Europese Unie heeft enkele voordelen voor Servië. Zo zouden ze vrij door Europa kunnen reizen, zonder visum of paspoort. Ook zouden ze makkelijker goederen kunnen importeren en exporteren. Het zou mogelijk zijn om in andere lidstaten te gaan wonen of werken. Toerisme zal beter worden en meer Europese bedrijven zullen zich in het land vestigen, waardoor de werkgelegenheid weer stijgt.

Servië past zich aan

Servië is aan het toewerken naar de strenge eisen van de EU. Er wordt aandacht besteed aan alle peilers maar toch is er weinig vooruitgang sinds de start van het proces. De Servische autoriteiten moeten meer nadruk leggen op objectieve en niet-ambigue positieve communicatie met de EU, wat hun grootste politieke en economische partner is.

Corruptie blijft een groot probleem. Er is nog steeds geen actief preventiemechanisme in werking. Het aantal afgeronde corruptie cases op hoog niveau is dan wel gedaald maar Servië moet er meer moeite in steken om corruptie voor te zijn.

Het wetgevende en institutionele kader voor het handhaven van fundamentele rechten is in grote lijnen aanwezig. Alhoewel het nog niet consistent wordt geïmplementeerd. Mensenrechtenorganisaties moeten versterkt worden en hun onafhankelijkheid kunnen garanderen om de nodige financiële en humanitaire hulp te bieden.

Servië heeft een nieuwe mediastrategie opgesteld waarin de grote uitdagingen rond de persvrijheid in Servië worden erkend. De strategie wordt nog niet toegepast en er is nog geen vooruitgang op het vlak van vrijheid van meningsuiting. In de strategie wordt ook aangegeven dat bedreigingen, intimidatie en geweld tegen journalisten nog steeds een grote zorg zijn. Er is ook nog geen transparantie van het mediabezit en de toekenning van overheidsgeld. De ODIHR (Office for Democratic Institutions and Human Rights) ontdekte dat de meeste nationale tv-zenders en kranten promotie deden voor overheidsbeleid tijdens de verkiezingscampagnes. De weinige media die een ander beeld gaven, hadden een gelimiteerd bereik en boden niet genoeg tegengewicht. Daardoor hadden de meeste stemmers geen toegang tot verschillende politieke standpunten.

Servië blijft zich in het algemeen inzetten voor bilaterale betrekkingen met andere uitbreidingslanden en naburige EU-lidstaten. Er zijn spanningen tussen hen en Montenegro, dat uitte zich bij de verkiezingen in Montenegro van augustus. Uit het rapport commission staff working document Serbia 2020 blijkt dat Servië een nieuwe impuls wil geven aan de regionale samenwerking. Het is belangrijk dat de regionale initiatieven alle partners op de Westelijke Balkan omvatten en gebaseerd zijn op de EU-regels, voortbouwend op de verbintenissen die eerder zijn aangegaan in het kader van de CEFTA, de regionale economische ruimte (REA) of het Verdrag tot oprichting van de vervoersgemeenschap.

Wat de normalisering van de relatie met Kosovo betreft, heeft Servië bijeenkomsten op hoog niveau in Brussel. Servië moet verdere inspanningen leveren en bijdragen aan het bereiken van een alomvattende, juridisch bindende overeenkomst met Kosovo. Dat is cruciaal voor zowel Kosovo als Servië om vooruitgang te kunnen boeken in hun Europees kandidaatschap.

Servië is doorgegaan met het opbouwen van strategische relaties met een aantal landen wereldwijd, waaronder Rusland, China en de VS. De samenwerking met China is toegenomen tijdens de COVID-19-crisis en en werd gekenmerkt door pro-China en EU sceptische retoriek van hooggeplaatste staatsambtenaren.

Het land heeft het contact met Rusland in stand gehouden, ze hebben Rusland regelmatig bezocht en werken ook samen op gebied van militaire techniek. De legers hebben gezamenlijke militaire oefeningen gedaan en er zijn wapenovereenkomsten.

Servië is zijn economische, politieke en veiligheidsbetrekkingen met China ook blijven versterken. Onder andere door gezamenlijke infrastructuurprojecten, gezamenlijke oefeningen van politie-eenheden, de aankoop van videobewakingsapparatuur, wapens en beveiligingssystemen.

Servië heeft zich in 2019 aangesloten bij 60% van de EU CFSP (Common Foreign and Security Policy) posities in 2019 en moet meer inspanningen doen om zijn buitenlands en veiligheidsbeleid geleidelijk aan te passen aan dat van de Europese Unie in de periode tot de toetreding.

De economische integratie bleef ook toenemen. De EU blijft de grootste handels- en investeringspartner van Servië, verantwoordelijk voor bijna tweederde van de totale handel en meer dan de helft van de netto-instroom van buitenlandse directe investeringen in 2019. Na de EU zijn de grootste handelspartners van Servië, Rusland (7% van de totale handel), China (6%) en Bosnie Herzegovina (5%), zegt het rapport commission staff working document Serbia 2020.

De mening van Serviërs

In Servië zelf denken veel mensen dat alles beter zal worden als ze bij de Europese Unie zouden horen. Dat zeggen Gabriela en Attila, inwoners van Servië. Zelf zijn ze voorstander van aansluiten bij de EU, maar ze zijn voorzichtig. Attila gelooft zelfs niet dat Servië ooit bij de EU kan aansluiten: ‘Om bij de EU te horen moeten we de onafhankelijkheid van Kosovo erkennen. Maar dat wil onze overheid nooit doen.’ Ook drijft het land veel handel met Rusland. ‘Onze beleidsmakers moeten weten wat ze willen’, aldus Attila. ‘De Europese Unie heeft economische sancties genomen tegen Rusland, maar wij drijven handel met hen. Dat is een probleem.’ Gabriela ziet ook nadelen: ‘Het zou nog makkelijker zijn voor mensen om in een ander land te gaan wonen, en zo zou Servië leeglopen. Velen denken dat in het buitenland het geld uit de lucht gevallen komt.’ Maar voordelen zijn er natuurlijk ook, dat vinden ze allebei. Verschillende zaken zouden makkelijker worden, zoals reizen, import en export en het gebruik van de euro.

Deze productie is gemaakt door

Tekst - Anne de Nijs, Annelies Tolenaar, Senne Croonen, Yorben Geerinckx & Matan Grouper

Video - Bo Bryssinck en Louise Verrept

Audio - Jana Van Casteren en Ygael Nys

NextPrevious

Anchor link copied.

Report Abuse

If you feel that the content of this page violates the Adobe Terms of Use, you may report this content by filling out this quick form.

To report a copyright violation, please follow the DMCA section in the Terms of Use.