Flexibiliteit in crisis
Creativiteit, flexibiliteit en samenwerking zijn waarden die we altijd hoog in het vaandel hebben. Maar soms moet je ècht alles uit de kast halen, “to put your money where your mouth is”, zoals de Engelsen dat noemen. 2020 daagde ons uit te laten zien dat we een wendbare en innovatieve organisatie zijn. Een organisatie die partners weet te vinden om doelen te bereiken. Met veel energie en inzet van iedereen ging het werk ‘gewoon’ door. Dit jaaroverzicht laat zien hoe wij ons, vaak samen met u, ‘coronaproof’ hebben ingezet voor het erfgoed in Leiden en de regio.
Ariela Netiv - directeur
Leiden400
Online opening
“Door corona kon het publiek niet naar Leiden komen, daarom brachten we Leiden naar het publiek.”
De online opening van het herdenkingsjaar op een stralende dag in mei trok een wereldwijd publiek. Meer dan 100.000 kijkers kregen een 3,5 uur durende rondleiding door de stad. De vele vragen over de Pilgrims in Leiden werden vakkundig door ons beantwoord.
Meet Your Ancestor Booth
In een speciaal ingerichte ruimte aan de Boisotkade is veel te zien over het leven van de Pilgrims. Hun Leidse periode is vastgelegd in huwelijksaktes, koopaktes van huizen, maar ook in begraafregisters, testamenten en zelfs in rechtelijke vonnissen. Samen met vrijwilligers zijn deze documenten getranscribeerd, samengevat in het Engels en online gezet. Interessant voor Amerikanen die op zoek zijn naar hun roots. Maar ook voor Leidenaren die afstammen van de Pilgrims. In 2020 werd 4.000 keer onderzoek gedaan in deze database.
Helaas ging de opening van Ancestor booth niet door. Als alternatief is een film gemaakt waarin de kijker een rondleiding krijgt door het depot, originele Pilgrimstukken ziet en kennismaakt met de database:
Digitale reconstructie van vier Pilgrimlocaties
Na de reconstructie van het geboortehuis van Rembrandt in 2019, zijn nu vier locaties in Leiden rond 1610 digitaal gereconstrueerd: de Breestraat, de Vrouwekerk, de Begijnhofkerk met een stuk Rapenburg en het woonhuis van Pilgrim Thomas Brewer aan de Kloksteeg. De reconstructies zijn tot stand gekomen samen met de stichting Verborgen Stad en Studio Tilt.
Educatief programma
We ontwikkelden lespakketten rondom migratie. Voor het primair onderwijs ‘Pilgrims: vluchtelingen en kolonisten’ en voor het voortgezet onderwijs ‘Welkom?’. Tijdens het (online) Museumdebat discussieerden studenten over migratie en bij de Our400 Design Thinking Challenge ontworpen teams van leerlingen uit Plymouth (US) en Leiden hun eigen vorm van herdenking van de reis van de Pilgrims.
75 jaar vrijheid
Schaduwkant van de bevrijding
Bij de bevrijding na vijf zware oorlogsjaren hoort opluchting en blijdschap. Maar het was in mei 1945 niet voor iedereen feest. Twee onderzoekers vertelden tijdens een TV-uitzending bij de Bollenstreek Omroep over de zogenaamde 'moffenmeiden' in Noordwijk en over de verhoudingen met de Canadese bevrijders. Meer lezen >
Verhalen achter gevels
Wat gebeurde op Botermarkt 9, Breestraat 58...? We verzamelden bijzondere oorlogsverhalen en maakten wandelingen. Deze verhalen én routes staan in een wandel/audiotour app. Natuurlijk ook om coronaproof thuis te bekijken en zo meer te horen over de oorlogsherinneringen van een achtjarig jongetje, over het verzet in Leiden en over de het dagelijks leven in Leiden.
Dossier071: Toekenning subsidie voor digitaliseren politiearchief 1940-1945
Met subsidie van het Mondriaanfonds digitaliseren we het Leidse politiearchief van 1940-1945. Zodat bijna elke gebeurtenis waarbij de politie in actie kwam, online voor onderzoek toegankelijk is. Op de speciale website Dossier071 zijn de gebeurtenissen te lezen en via een zoekpagina te vinden.
Educatie: op zoek naar alternatieven
De meeste schoolbezoeken gingen door corona niet door. Team Educatie heeft hard gewerkt aan alternatieven: digitaal en - indien mogelijk - fysiek in de klas. De educatieprojecten op een rijtje:
De middeleeuwse markt
Speciaal voor kinderen van 8 tot 12 jaar maakten we een interactieve les over de markt in de middeleeuwen. Met een filmpje op basis van het keurboek uit 1509 leren kinderen over de markt: wat werd er verkocht, waar stonden de kraampjes, wat is er anders dan nu en wat hetzelfde? En horen ze hoe Leids toen klonk.
CSI Leiden
Het boeiende lesproject CSI Leiden, waarbij leerlingen uit 2-4 havo/vwo een achttiende-eeuwse misdaad onderzoeken, is tijdens de eerste lockdown razendsnel omgebouwd naar een thuislesvariant voor jong en oud.
Cholera in Leiden
Een volledig nieuw project is Cholera in Leiden. Hierbij gaan leerlingen van 2-4 havo/vwo in groepjes de stad in. Ze onderzoeken aan de hand van de cholerakaart een wijk. Daarna vergelijken ze de pandemie van de negentiende eeuw met die van nu. In het bijzonder hoe burgers en overheid ermee omgingen.
Lessen in de klas
Het materiaal van bestaande lespakketen Naar de Stad? en Leiden bezet zijn 'omgebouwd' voor een gastles in de klas. Hoewel dit niet dezelfde ervaring geeft als een bezoek aan het archief, is het een alternatief dat ook in de toekomst nuttig kan zijn.
Open Monumentendagen
Voor de 34ste editie van de Open Monumentendagen, op 12 en 13 september, is vanwege de coronamaatregelen besloten geen fysieke monumenten open te stellen. Aan de hand van het landelijke thema Leermonument filmden vrijwilligers samen met leden van de Leidse Video en Smalfilm Liga hun favoriete monument. Negentien filmpjes over monumenten waar je normaal gesproken niet zomaar binnen kunt kijken zijn nog steeds te zien op het Open Monumentendagen Leiden-YouTube kanaal.
Voor de kinderen van alle Leidse basisscholen (groepen 5 t/m 8) was er de speurroute in de Open Monumentendagen-KidsGids. En wandel- en fietsroutes voerden langs ruim vijftig verdwenen en herbestemde schoolgebouwen binnen en buiten de singels.
Molenmuseum de Valk
2020 begon veelbelovend voor Molenmuseum de Valk. Januari en februari lieten een stijgende lijn zien in bezoekersaantallen en er lagen afspraken met een Amerikaanse touroperator die de molen met grote aantallen zou komen bezoeken. Maar ook voor de molen viel alles stil door het coronavirus.
Tijdens de eerste lockdown zijn we aan de slag gegaan met onderhoud en zijn de schoren vervangen. Deze balken met een lengte van twaalf tot zestien meter zijn nodig om de wieken op de wind te kunnen draaien. Ook werd de 3D-tour 'Met de muis naar de molen' online gezet.
Ook organiseerden we twee keer een livestream met optredens vanaf de stelling i.s.m. met Gebroeders de Nobel. In september startten we de ludieke actie 'Wil je naar de top? Zet een mondkapje op!' voor de verkoop van zelfgemaakte kapjes.
Na veertig jaar dienstverband ging molenaar Hennie van der Lelie in oktober met pensioen en nam in klein gezelschap de Jan van Hout-penning in ontvangst.
De molen sloot het jaar af met 9.713 bezoekers, veelal uit eigen land.
Vrijwilligers door crowd sourcing aan de slag
Van de ruim zeventig vrijwilligers ging een deel gewoon door met hun werk vanuit huis. Anderen kwamen, als de maatregelen het toelieten, naar de Boisotkade om fysieke archieven te bewerken, zoals die van het Leids Volkshuis. Ook zijn inventarissen die alleen op papier beschikbaar waren via onze website doorzoekbaar gemaakt. De vrijwilligers die doorgingen met het ‘voeden’ van onze genealogische databases werden op afstand begeleid. Veel vrijwilligers hebben het bezoek aan de Boisotkade als een gemis ervaren. Daarom is regelmatig contact gezocht om te zorgen dat de band met deze voor Erfgoed Leiden zo belangrijke groep zoveel mogelijk behouden blijft. Een aantal nieuwe vrijwilligers hoopt na het opheffen van de maatregelen aan de slag te kunnen. Enkele vrijwilligersprojecten op een rij:
Dossier071
Dat het doorzoekbaar maken van de Leidse politiearchieven uit de oorlogsjaren (zie ‘Bijzonder project uitgelicht: 75 jaar vrijheid’) zo snel en vakkundig gebeurt, is vooral te danken aan de vele vrijwilligers die meehelpen met het invoeren van de dag- en nachtrapporten. In een fragment van EenVandaag is uitgebreid aandacht besteed aan Dossier071 en het enthousiasme van vrijwilligers in coronatijd.
Historisch Leiden in kaart
De onderzoekers van de Universiteit Leiden en een groep vrijwilligers brengen aan de hand van archiefbronnen (o.a. de belastingboeken) in kaart wie waar gewoond heeft.
De werkgroep Historisch Leiden in Kaart kwam dit jaar online bij elkaar en ging door met het vastleggen van informatie over de Leidse bevolking. De database ging door de magische grens van 100.000 bronrecords. Gegevens van meer dan 10.000 Leidenaren zijn beschreven. Inmiddels hebben externe projecten al dankbaar gebruik gemaakt van gegevens uit de Historische Database Leiden.
Coronacollectie
Hoe kijken we in de toekomst terug op het jaar 2020? Hoe leggen we de coronacrisis uit aan nieuwe generaties, en wat laten we daarbij zien? Om deze crisis vast te leggen is hulp gevraagd aan alle inwoners van de regio om samen geschiedenis te schrijven. Voor de coronacollectie ontvingen we materiaal over opmerkelijke en bijzondere momenten vanaf half maart 2020. Dit materiaal is digitaal aangeleverd en te zien via onze website. Ook bouwen we aan een verzameling van lokale websites met nieuws over corona. Meer lezen >
Onze wettelijke taken
Archeologie
Waar de rest van de wereld door corona tot stilstand leek te komen, gingen de voorbereidingen op de bouw en dus ook het archeologisch onderzoek in de stad door. Ook bleef het aantal archeologische adviezen ten behoeve van omgevingsvergunning aanvragen onverminderd hoog. De bezoeken op locaties zijn wel tot het minimale beperkt en hebben waar het kon plaatsgevonden via de digitale media. Van de projecten die dit jaar zijn uitgevoerd springen er drie in het oog:
Herinrichting Hooigracht
Bij de herinrichting van de Hooigracht zorgden de archeologen ervoor dat de bodemopbouw (en de ouderdom) van de voormalige gracht werden vastgelegd. Ook groeven ze de funderingen op van een brug die in het verlengde van de Nieuwstraat lag. De brugfundering is na documentatie verplaatst naar speeltuin De Doorbraak als speelobject. Sleutelstad besteedde een nieuwsitem aan de opgravingen aan de Hooigracht. Luister hier >
De zoektocht naar Schans Lammen
Hooggespannen verwachtingen waren er bij het onderzoek naar de resten van de Schans Lammen. Deze Spaanse schans moet vlak naast het talud de Lammebrug gelegen hebben. In de proefsleuf werd een waterloop aangetroffen. Of deze onderdeel uitmaakte van de schans is nog onzeker.
Een vroegmiddeleeuwse nederzetting in Boshuizen
De woonwijk die in de afgelopen jaren aan de Boshuizerkade is gebouwd, ligt op een plek waar in de vroege middeleeuwen al mensen woonden. In 2014 groeven archeologen hier een deel van een nederzetting uit de zevende eeuw na Chr. op. De resten van een houten huis, houten opslagschuren, meerdere erfafscheidingen en maar liefst 34 waterputten kwamen hierbij aan het licht. Analyse van de vondsten leidde in 2020 tot een indrukwekkend rapport waarin spectaculaire vondsten werden gepresenteerd. Meer lezen >
Archieven
Door de coronamaatregelen was het moeilijker om archieftoezicht te houden op de informatiehuishouding van gemeenten en gemeenschappelijke regelingen (zorgdragers). De inspectieonderzoeken, het controleren van de wettelijk verplichte documenten en het beantwoorden van vragen zijn coronaproof uitgevoerd en gingen onverminderd door. Archieftoezicht is belangrijk zeker bij onverwachte calamiteiten als gevolg van wateroverlast of bij het aantreffen van schimmel in archiefruimten. De inspectieverslagen op basis van de Archief KPI’s van de VNG geven zorgdragers inzicht in waar ze staan op het gebied van informatie- en archiefbeheer. Dit inzicht is een stimulans om de kwaliteit van hun informatiehuishouding te optimaliseren.
Groei archieven
Inmiddels beheren we 17,5 km archieven. De archieven breiden ieder jaar uit door de verplichte overbrenging van gemeentelijke archieven en archieven van gemeenschappelijke regelingen. En door bruikleen of schenking van particuliere archieven van Leiden en aangesloten gemeenten. Erfgoed Leiden en Omstreken bekijkt of een aangeboden particulier archief past binnen het acquisitiebeleid voor particuliere archieven van Leiden of de aangesloten gemeenten.
Aanwinsten
Gemeentelijke archieven Leiden: 815 meter;
Archieven regiogemeenten en gemeenschappelijke regelingen: 710 meter;
Particuliere archieven Leiden: 64 meter;
Particuliere archieven regiogemeenten: 62 meter.
Samen met de Stichting Oud Sassenheim verwierven we verder een bijzondere achttiende-eeuwse familiekroniek van de Sassenheimse domineesfamilie Cloppenburg. Ook konden we vijf charters uit de zeventiende en achttiende eeuw toevoegen aan het archief van Nieuwkoop.
Hernieuwde overeenkomsten
In 2020 sloten we hernieuwde overeenkomsten met de Regionale Dienst Openbare Gezondheidszorg Hollands Midden (opslag, beheer en toezicht archieven), GGZ Rivierduinen (opslag archief Centrum voor Psychiatrie Langeveld) en met het Samenwerkingsorgaan Holland Rijnland (beheer en toezicht archieven).
Hotspotlijst
Voor de gemeente Leiden en de gemeente Kaag en Braassem is een hotspotlijst samengesteld. De hotspotlijst helpt archiefvormers te bepalen of informatie die volgens de selectielijst vernietigd moet worden door een bijzondere gebeurtenis of incident toch in aanmerking komt voor eeuwige bewaring. Een voorbeeld is de corona hotspot en de brand van de kerk in Hoogmade.
E-depot
In ons e-depot worden digitale archieven permanent bewaard om daarmee de duurzame toegankelijkheid van (overheids)informatie te waarborgen. In 2020 zijn onze opslagruimte en uploadsnelheid vergroot. Dit is vooral belangrijk voor de 150TB aan gedigitaliseerde bouwdossiers van de gemeente Leiden die binnenkort in het e-depot opgenomen zullen worden. Met gemeenten in de regio zijn verkennende gesprekken gevoerd om zich aan te sluiten bij onze e-depotvoorziening. Andere archiefinstellingen die bezig zijn met de implementatie van een e-depot benaderden Erfgoed Leiden en Omstreken regelmatig met vragen over dit actuele onderwerp.
Promotie ‘Leidse houten dakconstructies onderzocht’
In Leiden zijn vele historische huizen met een authentieke houten dakconstructies bewaard gebleven door het ontbreken van allesverwoestende catastrofes. De bewaarde kappen zijn prachtige staaltjes van vakmanschap. Edwin Orsel, bouwhistoricus bij Erfgoed Leiden en Omstreken promoveerde op zijn onderzoek naar deze houten kapconstructies. Naar het proefschrift >
Monumenten
Bezoek voor waardestellend bouwhistorisch onderzoek voor een vergunning of documentatie bij een verbouwing was dit jaar niet of zeer beperkt mogelijk. Hoewel een belemmering konden we door gegevens te vragen aan eigenaren, zoals foto’s, tekeningen en zelfs filmpjes hier enigszins op inspelen. De thuiswerksituatie bood ook andere mogelijkheden zoals het uitwerken van ouder onderzoek. Maar we hopen dat we snel weer ons werkgebied normaal kunnen bezoeken en ontdekken welke historie in Leiden verborgen ligt. In 2020 vonden 113 Leidse bouwhistorische onderzoeken plaats.
Een bijzondere vondst
Bij een verbouwing kwam een bijzondere vondst tevoorschijn; een stukje bovengrondse stadsmuur aan de Herengracht 64. De achtergevel van een woonhuis aan de Herengracht blijkt namelijk geen gewone muur. De baksteenformaten, de voegen, de muurdikte en de ligging verraden een andere functie: die van stadsmuur. Bijna zeshonderd jaar geleden maakte dit stuk muur deel uit van de Leidse stadsverdediging. Bovengrondse resten van de middeleeuwse stadsmuur zijn erg zeldzaam. Meer lezen >
Leidse monumenten
4 ‘nieuwe’ gemeentelijke monumenten in 2020
Adviezen
Ook in tijden van corona bleef het aantal adviesaanvragen ten behoeve van omgevingsvergunningen onverminderd hoog. Dit jaar telden we er 930 in totaal. De bezoeken op locaties zijn wel tot het minimale beperkt en hebben waar het kon plaatsgevonden via de digitale media. Hierdoor was een bezoek op de bouwsteiger mogelijk vanachter de computer.
Kerkenvisie
Steeds meer kerkgebouwen verliezen de oorspronkelijke functie. Die trend is zichtbaar in heel Nederland. Daarom worden in veel gemeenten zogenaamde ‘kerkenvisies’ ontwikkeld, om te kijken naar de toekomst van de cultuurhistorisch waardevolle kerkgebouwen. Ook in Leiden is inmiddels het gesprek gestart met de eigenaren. Samen kijken we naar de cultuurhistorische waarden van de kerken en naar de toekomstverwachtingen. In 2021 krijgt dit een vervolg.
Duurzame monumentenzorg
In 2020 zijn er 62 duurzaamheidsrapporten geschreven voor in totaal 189 historische gebouwen. Door corona pasten we onze advisering aan. De wijkavonden werden digitale interactieve bijeenkomsten. Woningeigenaren boden we eerst een digitaal gesprek aan om ze op weg te helpen. De huisbezoeken vonden zo veel mogelijk buitenshuis plaats om daarna gericht en kort in goed geventileerde ruimtes te kunnen kijken.
De aanpassing van de Leidse welstandsnota verruimt de mogelijkheden voor het plaatsen van zonnepanelen. Met deze aanpassing is het voor veel pandeigenaren mogelijk om zonnepanelen aan te brengen met behoud van de karakteristieke waarde binnen de beschermde stadsgezichten. Op de digitale en interactieve zonnepanelenkaart voor de beschermde stadsgezichten kunnen bewoners hun adres opzoeken en weten welke richtlijnen van toepassing zijn op hun dak.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed maakte deze film over het verduurzamen van het hof Meermansburg in Leiden:
Herstel historisch stadsbeeld
De Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld is geactualiseerd en uitgebreid. 2020 was vooral een moment om stil te staan bij de kracht en mogelijke verbeterpunten van de regeling. Uiteindelijk zijn de subsidiebedragen verhoogd, in het bijzonder voor de categorie schilderwerk/historische kleuren op gevels. Ook de historische bedrijfspuien maken, naast de historische winkelpuien, nu deel uit van de regeling.
Voor de winkelpui-subsidie zijn in 2020 slechts 4 aanvragen gedaan tegen 14 in 2019. De invloed van de coronamaatregelen op de aanvragen en investeringen voor het herstel van historische winkelpuien is navenant. Door de herinrichting van de Hooigracht zijn er dit jaar meer aanvragen gedaan voor subsidie voor stoepherstel.
Het Leidsch Dagblad schreef een artikel over het herstel van de winkelpui van Hogewoerd 116 en de Subsidieregeling Historisch stadsbeeld. Meer lezen >
Restauratie zandstenen gevel van het stadhuis
In 2020 startte de verbouwing en restauratie van het Leidse stadhuis aan de Breestraat. Een onderdeel hiervan is de restauratie van de voorgevel. Voegwerk, natuursteen, betonschade en zettingen werden hersteld. Door schades is er bont gekleurd gevelbeeld ontstaan. De gevel werd gereinigd om plaatselijk de steen weer te laten ademen. Na de restauratie is de gevel weer een architectonische (kleur)eenheid. Meer lezen >
Archeologisch depot
Na een opgraving bewaren de gemeentelijke depots alle archeologische vondsten en gegevens voor het publiek om deze altijd te kunnen tonen en ontsluiten voor toekomstig onderzoek. Het archeologisch depot bleef ook tijdens corona open voor het aanleveren van vondsten en projectdocumentatie. In 2020 deponeerden archeologische opgravingsbedrijven 16 projecten. Samenwerking met andere gemeentelijke archeologische depots stond dit jaar ook weer op de agenda. Centraal stond dit jaar het verbeteren van het deponeren van archeologische projecten centraal.
Xsitu
Vanuit huis werkten we aan de registratie en koppeling van geografische gegevens aan vondsten. Dat gebeurde in Xsitu, een door ons zelf ontwikkelde archeologische database. Het doel is om in de nabije toekomst vondsten en alle daarbij horende archeologische en geografische gegevens via de website beschikbaar te stellen. Tot op heden bestond zo’n complete database nog niet. De koppeling tussen de vondst en de geografische gegevens blijkt ingewikkeld, en daarom is de database nog volop in ontwikkeling.
Metaalvondsten geconserveerd
Een aantal van de metalen objecten, die bij ons in bewaring zijn gegeven, bleek in 2019 niet in goede conditie te zijn. Om ze voor de toekomst te behouden, was conservering van de objecten noodzakelijk. Dit jaar zijn deze metaalvondsten geconserveerd en daarmee voor de komende jaren veiliggesteld.
De Schatbewaarder
Om een kijkje achter de schermen te geven, posten we regelmatig Instastories onder de hashtag #deschatbewaarder. Hoe ziet ons archeologisch depot er eigenlijk uit en wat doen we daar? Wat bewaren we precies en waarom? Bekijk de stories op onze Instagrampagina @erfgoedleidenenomstreken.
Opening parkeergarage Garenmarkt
De parkeergarage op de Garenmarkt opende donderdag 20 februari 2020 haar deuren voor de eerste auto's. Hiermee begon een nieuwe gebruiksfase van het plein. In de zomer van 2017 is een grote archeologische opgraving uitgevoerd. Deze opgraving bracht de rijke geschiedenis van deze plek aan het licht en vertelt ons hoe het plein ooit een druk bewoonde woonwijk was. Er is veel gevonden: borden, potten, insignes, beeldjes van heiligen, munten, sieraden, bezems, duigen van tonnen. Veel geïnteresseerde Leidenaren kwamen bij de opening de prachtige geconserveerde vondsten bekijken.
Door middel van het project Historisch Leiden in Kaart – waarbij aan de hand van archiefbronnen in kaart is gebracht wie waar woonde - kunnen we vanaf 1600 bijna met zekerheid zeggen van wie het servies was. Deze toevoeging aan archeologisch onderzoek is vernieuwend en uniek in Nederland.
Bibliotheek
Tijdens de eerste lockdown stapelden kranten en tijdschriften zich maandenlang op. Gelukkig konden we in juni weer spaarzaam aan het werk. Tijdschriften en boeken werden opgenomen in de catalogus en vonden hun weg naar studiezaal en depot. Een kleine greep uit de bijna 500 nieuwe aanwinsten van 2020:
Studiezaal
De dienstverlening in de studiezaal vond dit jaar grotendeels digitaal plaats. Het heeft weinig invloed gehad op de hoeveelheid klantvragen die ons bereikten.
In 2020 hebben we in totaal 3854 vragen binnen gekregen via chat, formulieren, info mail, studiezaal mail en scanning on demand. Dat is een stijging van 137% ten opzichte van 2019.
Restauratie atelier
De eeuwenoude charters van het Klooster Marienhaven uit Warmond verpakken we in zuurvrij materiaal zodat ze voor de eeuwigheid bewaard kunnen blijven. Op de planning stond de conservering van het hele kloosterarchief na vier jaar af te ronden en dit vervolgens te digitaliseren. Helaas gooide de pandemie roet in het eten en is het project afgebroken. Uiteindelijk digitaliseerden en conserveerden we in 2020 95 charters van het Kloosterarchief. Nog 347 charters te gaan... Daarnaast zijn er nog diverse andere archieven met vele charters. In totaal verwachten we 10 tot 12 duizend charters te hebben. Een meerjarenproject dus!
Bruiklenen
Een aantal van onze objecten schitterde in tentoonstellingen. In de tentoonstelling Pilgrims naar Amerika - en de grenzen van vrijheid van Museum De Lakenhal lagen speelgoed en werktuigen uit de 17de eeuw. En in de tentoonstelling Romeinen langs de Rijn van het Rijksmuseum van Oudheden waren onder meer een Romeinse schildhoes, een ruitermasker en levensgrote bronzen hand van een standbeeld te bewonderen. De laatste twee zijn onderdeel van de permanente museumcollectie van het Rijksmuseum van Oudheden.
Verder:
- Stadsplattegrond van Bast uit 1600 uitgeleend aan The Box in Plymouth ten behoeve van de tentoonstelling 'Mayflower 400: Legend and Legacy in Plymouth marking the 400th anniversary of the sailing of the Mayflower';
- We stelden de tuin ter beschikking voor een herinrichting met aan de historie van de Pilgrims en Native Americans gerelateerde planten door de stichting Het Singelpark. Deze tuin blijft ook na 2020 bestaan.
Databases
Collecties beheren in een nieuw systeem
Meer dan 7,5 miljoen records! In allerlei soorten en maten zijn onze collecties beschreven in een Collectie Beheer Systeem (CBS). Alle archieven, de beeldcollectie, de bibliotheek, het erfgoedregister en ook de database van personen zitten in dit CBS. De collectiebeheerders gebruiken het CBS om alles wat we in huis hebben te beheren. Eens in de zoveel jaar moet er gekeken worden naar het systeem, om te voldoen aan nieuwe eisen, verwachtingen en ontwikkelingen. Ook is vastgelegd hoe de conversie van meer dan 7,5 miljoen records in allerlei soorten en maten moet gebeuren. Na een uitgebreide beoordeling- en aanbestedingsprocedure is Picturae als winnaar uit de bus gekomen. Het bedrijf ontwikkelde een nieuw CBS dat geschikt is voor linked open data, iets waar we de komende jaren meer mee gaan doen.
Database op personen
Het opschonen van onze personendatabase was dit jaar een grote klus. Veel namen stonden niet in de juiste veld, maar in een opmerkingenveld. Dit is gecorrigeerd en nu staan de voornaam, patroniem, tussenvoegsel en achternaam in de juiste velden. Hierdoor zijn ook deze personen te vinden via onze website en gaat zoeken in de database makkelijker.
Historische Leidse foto's op de digitale kaart
In één oogopslag zien welke Leidse straten het meest zijn afgebeeld in onze beeldbank? Of op zoek naar foto’s van je eigen straat? Zoeken is nu eenvoudig via een digitale kaart op de website van Erfgoed Leiden en Omstreken. De Breestraat (met bijna 1.500 afbeeldingen), het Rapenburg en de Hogewoerd vormen de top 3 van meest gefotografeerde straten in onze beeldbank. Via de geografische interface kunnen nu foto’s en later archiefstukken via de plattegrond van Leiden gevonden worden. Meer lezen >
Uitspraak hoger beroep auteursrechten
Op 13 mei 2019 gingen we in hoger beroep tegen een uitspraak van de kantonrechter over het online plaatsen van anonieme ansichtkaarten die ouder zijn dan zeventig jaar. In mei 2020 deed het gerechtshof uitspraak en vernietigde daarmee de uitspraak van 2018. Foto’s die meer dan 70 jaar geleden anoniem zijn gepubliceerd, zijn niet meer auteursrechtelijk beschermd. En voor online publicatie van oude archief foto’s die nog wel beschermd zijn, is ruim € 4 euro per foto redelijk, en niet € 75 per foto zoals de kantonrechter in 2018 besliste. Deze uitspraak geeft archieven meer duidelijkheid. Lees meer over de uitspraak op onze website.
Bezoekers
Vondst van de Week en nieuwsbrief
De Vondst van de Week blijft actueel en populair. Met deze rubriek brengen we ontdekkingen in de stad én de regio onder de aandacht.
Op social media plaatsen we elke week berichten over ons werk om zo onze volgers meer te laten ontdekken in het verleden. Opvallend zijn het grote aantal interacties en de hoge betrokkenheid van onze organisch gegroeide volgers. In 2020 verstuurden we acht keer een nieuwsbrief naar 1309 ontvangers (1.173 in 2019). Gemiddeld openden 54% van de ontvangers de nieuwsbrief.
Uitgelicht: Podcast Verstilde verhalen
Voor de podcast Verstilde Verhalen was de NPO1 bij ons op bezoek.
In de nasleep van Dolle Dinsdag is burgemeester Ketelaar in zijn woonplaats Warmond door Duitse soldaten gearresteerd en op 6 september 1944 zonder vorm van proces doodgeschoten. In deze aflevering gaan we samen met Jaap Ketelaar, de zoon van de burgemeester, naar het herdenkingsmonument in de oude muur. Ook bezoeken we ons depot en lezen het dossier, dat een jaar na afloop van de Tweede Wereldoorlog is opgemaakt, naar aanwijzingen voor nog onbeantwoorde vragen.
Wilt u op de hoogte blijven van onze activiteiten? Dan kunt u zich inschrijven voor onze nieuwsbrief.