Tussen dorpspolitiek en Shakespeare

Door Bettina Hubo. Illustraties: Jurgen Walschot

Ganshoren mag van op afstand dan wel een vredige en kleurloze gemeente lijken, op politiek vlak was het er de afgelopen jaren nooit saai. Meer nog: het getwist en gekonkel van de verkozenen deed meermaals denken aan een shakespeareaans drama met intriges, gekuip, verraad, en telkens weer een verrassende plot.

De heibel begint op het eind van de vorige bestuursperiode. Vlak voor de verkiezingen van 2012 besluiten enkele schepenen, verkozen op de lijst van PS-burgemeester Michèle Carthé, een eigen lijst te maken, samen met CDH. Schepen Pierre Kompany, vader van Vincent en tot dan toe PS, is ontevreden met de lijstvorming en weet, behalve een PS-collega, ook schepen Marina Dehing-van den Broeck van CD&V te overtuigen om in het nieuwe avontuur, Pro Ganshoren genaamd, te stappen. Ook Dehing heeft het gehad met de autoritaire Carthé.

Bij de verkiezingen van 14 oktober scoort Pro Ganshoren maar matig. De lijst van Carthé, waar ook Open VLD en SP.A op staan, is de winnaar, maar heeft geen absolute meerderheid. Hier verschijnt de MR van Hervé Gillard ten tonele. Gillard was niet de beste maatjes met burgemeester Carthé, maar zijn partij had toch een geheim voorakkoord afgesloten met haar. Maar wat doet deze sluwe en ambitieuze liberaal tijdens de inmiddels historische verkiezingsnacht? Hij laat zich, ondanks het voorakkoord, eerst als burgemeester voordragen door MR, Pro Ganshoren en Ecolo-Groen om enkele uren later in een coalitie te stappen met de lijst van burgemeester Carthé, een ongezien manoeuvre.

IJzige sfeer

Pro Ganshoren en Ecolo-Groen voelen zich schandelijk bedrogen, maar ook Carthé is pisnijdig, want zij wordt 'maar' eerste schepen terwijl Gillard de burgemeesterssjerp mag omgespen. Het leidt vier jaar lang tot een gespannen en ijzige sfeer binnen het schepencollege. Terwijl Gillard, toen hij nog in de oppositie zat, hele redevoeringen hield, komt hij als burgemeester in de gemeenteraad meestal niet verder dan wat gestuntel en moet hij meermaals de hulp inroepen van zijn aartsvijand Carthé, die de gemeentelijke dossiers wel altijd kent.

Gillard wordt bovendien op de hielen gezeten door het gerecht omdat hij tijdens zijn campagne geld zou hebben afgetroggeld van een weduwe. Op de koop toe wordt hij ernstig ziek en moet hij zich laten vervangen. Als vervanger duidt hij niet Carthé aan, maar schepen van Sport Jean-Paul Van Laethem, een oude rot die al heel wat politieke watertjes (MCC, FDF, MR ...) doorzwommen heeft en deze keer als onafhankelijke op de lijst van Carthé stond.

Op 18 januari van dit jaar overlijdt Gillard. Zowel Carthé als Van Laethem hoopt hem te kunnen opvolgen, maar beiden raken niet aan de benodigde hoeveelheid handtekeningen. Ze moeten immers zowel een meerderheid binnen hun lijst als binnen de gemeenteraad hebben.

Twaalf dagen na het overlijden van Gillard, nieuwe coup de théâtre. Schepen Van Laethem, zijn collega Petrini en het gemeenteraadslid Emir Akin verruilen de lijst van Carthé voor CDH en dus Pro Ganshoren. Bovendien beslist het PS-gemeenteraadslid, Nacima Zid, de vriendin van de betreurde Gillard, om verder te gaan als onafhankelijke.

Carthé verliest dus in een klap vier van haar elf zetels, Pro Ganshoren krijgt er drie bij. Daarmee kan de partij een alternatieve meerderheid vormen met de MR (de 'verraders' van 2012). Oppositiepartij Ecolo-Groen mag niet meedoen met de coup.

Resultaat: van de ene dag op de andere belandt de lijst Carthé in de oppositie. Robert Genard, een 70-jarig, relatief onbekend MR-gemeenteraadslid wordt door MR en Pro Ganshoren naar voren geschoven als nieuwe burgemeester. Zijn aanduiding moet worden gezien als de beloning voor een trouwe partijsoldaat, die, hoewel verkozen sinds 1976, nooit een belangrijk mandaat kreeg.

Veel politieke expertise heeft hij echter niet. Ook binnen de nieuwe coalitie wordt hij gezien als een overgangsfiguur. “Hij kent er eigenlijk niks van, maar hij is hoffelijk en kalm,” zegt Marina Dehing (CD&V/Pro Ganshoren). Dat is meteen ook de reden dat de gemeenteraadszittingen in Ganshoren sinds kort niet meer door de burgemeester geleid worden, maar door een gekozen voorzitter. Quentin Paelinck, gemeenteraadslid van Pro Ganshoren, kwijt zich behoorlijk goed van die taak, terwijl de burgemeester, aan zijn zijde, onzichtbaar blijft.

Ondertussen zitten Carthé en haar twee overgebleven schepenen, onder wie René Coppens van Open VLD, nog steeds in het college, hoewel ze nu tot de oppositie behoren. Een surrealistisch tafereel. Wel heeft de nieuwe meerderheid geprobeerd om de bevoegdheden van Carthé af te pakken en enkele PS-mandaten over te nemen. Dat is maar deels gelukt. Carthé trok naar de Raad van State en kreeg haar schepenbevoegdheden terug. Pro Ganshoren en MR vormen niet alleen op dit moment een meerderheid, ze willen ook na de verkiezingen samen in zee. De afspraak is dat Pierre Kompany de eerste drie jaar en Jean-Paul Van Laethem de volgende drie jaar burgemeester wordt.

Bij de Ganshorense bevolking, die het spoor al lang bijster is, klinkt dan ook de boutade: 'we hoeven niet meer te gaan stemmen, want we weten toch al wie burgemeester wordt'.

Maar zo simpel is het niet, want ook bij Pro Ganshoren, waar behalve CD&V en CDH ook heel wat onafhankelijken onderdak hebben gevonden, blijkt het niet allemaal rozengeur en maneschijn. “Pro Ganshoren is een goede groep, maar met uiteenlopende gezindten,” geeft Marina Dehing toe. “Die afspraak over het burgemeesterschap bestaat alleen tussen MR en CDH. De volgorde op de lijst ligt nog niet vast. We hebben eigenlijk te veel goede kandidaten. Alles zal ook afhangen van de voorkeurstemmen.” Zelf maakt ze goede kans op het Vlaams schepenambt.

Open VLD en SP.A blijven vooralsnog trouw aan Carthé, die van plan is een open burgerlijst samen te stellen. “Zij is de enige die ons nooit bedrogen heeft,” vindt Marco Van Dam (SP.A), momenteel OCMW-voorzitter. René Coppens, schepen van Financiën en Vlaamse schepen, beaamt. “Ze is trouw, kent haar dossiers, maar je krijgt niet altijd je zin.” In zijn ogen zijn de overlopers opportunisten. “Ze zijn alleen met de postjes bezig. Ze willen allemaal burgemeester worden. Respect voor de burger: nul.”

Ecolo-Groen dan. Alain Beeckmans, al 33 jaar gemeenteraadslid voor de groenen, besloot tot ieders verrassing om te kappen met de politiek, gedegouteerd door de gebeurtenissen van de afgelopen jaren, maar ook flink gedesillusioneerd. De recente machtsovername van Pro Ganshoren en MR, waarbij Ecolo-Groen aan de kant gelaten werd, was de spreekwoordelijke druppel. Daarmee zag hij ook zijn kans vervliegen om toch nog eens schepen te worden. Een jonge, frisse ploeg, met Vlaams parlementslid Elke Van den Brandt op de derde plaats, loopt zich warm.

Zwembad

Of er te midden van al dat politieke gekrakeel de afgelopen jaren ook iets gerealiseerd werd in Ganshoren, vraagt u zich misschien af?

Het zwembad ging in 2014 wel weer open, na twaalf jaar sluiting. Eerst had het jaren geduurd voor er iemand gevonden werd die het wilde renoveren (Beliris), daarna volgde oeverloos gepalaver over het exploitatiemodel. Moest er een intercommunale komen met de omliggende gemeenten die ook wilden zwemmen? Want alleen kon Ganshoren zijn zwembad niet openhouden. Uiteindelijk werd beslist dat de gemeente het bad zelf zou beheren en een aantal banen permanent zou verhuren aan Jette en Koekelberg. Dat lijkt goed te gaan.

Ook heeft Ganshoren, na een aantal penibele jaren, zijn begroting weer op orde. “Er zit weer wat vet op,” zegt René Coppens.

De belangrijkste uitdaging voor deze bestuursperiode was de beslissing over home Heydeken, het OCMW-bejaardenhuis dat hopeloos verouderd is. De vorige OCMW-voorzitster had een plan uitgewerkt voor afbraak en wederopbouw van het rusthuis, maar dat vond Michèle Carthé toen te duur en het dossier kwam muurvast te zitten. Huidig voorzitter Marco Van Dam legde een reeds bestaand alternatief voorstel op tafel en de knoop is nu doorgehakt. In een eerste fase wordt het oudste deel, met 76 kamers zonder toilet of douche, afgebroken en vervangen door een nieuwbouw met 93 moderne kamers. In een latere fase zouden ook de overblijvende kamers vernieuwd worden, maar daarover is nog geen sluitend akkoord.

Voorts zijn er afspraken over de renovatie van de sporthal en plannen voor een nieuw politiecommissariaat. Ook kwamen er enkele fietspaden en fietsboxen bij, ging er een half jaar geleden een marktje van start op het Paoloplein en opende het OCMW een sociale kruidenierszaak.

Eindelijk die Vlaamse bib

Ganshoren, een gemeente met toch behoorlijk wat Vlamingen, had tot voor kort geen Nederlandstalige bib. Die is er nu gekomen.

De grote spil van het Vlaamse cultuurleven in Ganshoren is het gemeenschapscentrum De Zeyp, dat onlangs zijn veertigste verjaardag vierde met een druk bijgewoond feest. Ook hebben zowat alle klassieke verenigingen – KWB, Davidsfonds, Gezinsbond – een afdeling in Ganshoren. Probleem is wel dat het verenigingsleven vooral door ouderen getrokken wordt. Vers bloed is schaars.

Ook de Vlaamse politiek heeft last van dat probleem. René Coppens van Open VLD (74) en Marina Dehing van CD&V (69) klagen dat ze geen opvolger vinden. Beiden zijn sinds 1976 verkozen. “Er staat geen nieuwe Vlaamse generatie klaar,” zegt Coppens. “Sowieso zijn er steeds minder Vlamingen en de jongeren willen het niet altijd doen.” Dus zijn beiden bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen nog maar eens kandidaat, althans voor een deel van de rit, zo zeggen ze.

Ganshoren is een van de weinige Brusselse gemeenten met twee mandaten voor Vlaamse politici. Nu zijn dat Coppens, die schepen van Financiën en ook Vlaamse schepen is, en Marco Van Dam (SP.A), de voorzitter van het OCMW. De twee werden in 2012 verkozen op de lijst van ex-burgemeester Michèle Carthé (PS).

In 2006 stond ook CD&V op die lijst. Marina Dehing werd toen schepen, maar zes jaar later richtte ze, ontevreden over de autoritaire Carthé, samen met CDH en enkele overgelopen PS-schepenen de partij Pro Ganshoren op, die na een verwarrende verkiezingsnacht in de oppositie belandde.

De grootste Vlaamse realisatie van deze legislatuur is ongetwijfeld de opening van een eigen Nederlandstalige bibliotheek. “Hoeveel jaar ik daarvoor niet heb moeten zagen bij René,” zegt Dehing. De Ganshorense bibliotheek in de François Beeckmansstraat was lang de laatste tweetalige gemeentelijke bib van het land. René Coppens, sinds 2000 schepen van Nederlandstalige cultuur, maakte geen haast met een afzonderlijke bib, omdat er volgens hem bij de Ganshorenaren weinig animo was voor een splitsing van de boeken en ook omdat hij geen geschikt pand vond.

Hierdoor liep de gemeente wel heel wat subsidies mis. Coppens greep zijn kans toen enkele jaren geleden beslist werd om De Zeyp uit te breiden met een nieuwbouw voor het Lokaal Dienstencentrum, dat momenteel een plek heeft op de benedenverdieping van het gemeenschapscentrum. De Vlaamse Gemeenschapscommissie was bereid om een extra verdieping te financieren voor een nieuwe bibliotheek. De bouw zou in 2013 beginnen, maar Vlaanderen bevroor tijdelijk de middelen voor ouderenvoorzieningen. Coppens wilde echter niet meer wachten en verhuisde de tienduizend Nederlandstalige boeken eind 2015 naar een vroeger biljartzaaltje op de eerste verdieping van De Zeyp. Niet echt glamoureus, maar toch: er is nu een erkende Nederlandstalige bib met de bijbehorende Vlaamse subsidies voor personeel.

Met een Nederlandstalige bib had de gemeente ook recht op een cultuurbeleidscoördinator. Die is er al een tijdje en hij heeft opnieuw wat meer schwung gebracht in het Ganshorense gemeenschapsleven.

Ondertussen is het geld uit Vlaanderen voor de nieuwbouw beschikbaar. Vorige week werd begonnen met de afbraakwerken. Over enige tijd hebben de Vlaamse Ganshorenaren dus zowel een gloednieuw dienstencentrum als een fonkelnieuwe bib.

Een Nederlandstalige gemeenteschool is er in Ganshoren niet en daar zijn ook geen plannen voor. Een 'brede school' ontbreekt ook. “Dat is nog niet gelukt,” erkent Coppens.

“Typisch voor Ganshoren,” meent Vlaams N-VA-parlementslid Karl Vanlouwe, die volgend jaar voor de tweede keer opkomt in Ganshoren en nu wel verkozen hoopt te raken. “Alles sleept aan.”

Bekijk hierboven de videoanimatie die BRUZZ tv maakte van Ganshoren.