1
Սկսել է գործել ԵՄ/Շենգենյան գոտու երկրներում Վրաստանի քաղաքացիների համար առանց վիզայի ռեժիմը:
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: 2017թ-ի մարտի 28-ին ժամը 16:22-ին Թբիլիսիի միջազգային օդանավակայանից դեպի Լեհաստան է ուղևորվել ինքնաթիռ, որում գտնվում էին դեպի Եվրոպա առանց վիզայի թռչող առաջին ուղևորները:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Մարտի 28-ից Վրաստանի քաղաքացիները կարող են Եվրոպա ազատ մեկնել՝ ճամփորդել, այցելել մշակութային միջոցառումներ, ծանոթանալ այլ երկրների մշակույթին: Եվրահանձնաժողովի տվյալներով՝ մարտից (վիզայի ազատականացման ռեժիմի ուժի մեջ մտնելուց հետո) մինչև 2017թ-ի նոյեմբերի 30-ը Շենգենյան գոտի առանց վիզայի այցելել է Վրաստանի 173 396 քաղաքացի:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Մձինարիշվիլիի/REUTERS
2
Ցիանիդի մասին գործը
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Փետրվարին Թբիլիսիի օդանավակայանում ձերբակալվել էր ավագ երեց Գեորգի Մամալաձեն, որը մեղադրվում էր «բարձրաստիճան հոգևորականի» հանդեպ մահափորձի համար: Արդյունքում նա դատապարտվել է ուժեղ թույնով՝ նատրիումի ցիանիդով, Վրաց ուղղափառ եկեղեցու ղեկավար, պատրիարխ Իլյա Երկրորդի ազդեցիկ քարտուղար-ռեֆերենտ Շորենա Թեթրուաշվիլիին թունավորելու փորձի համար: Դատարանը հոգևորականին 9 տարվա ազատազրկման է դատապարտել, սակայն վերջինս չի ընդունում իր մեղքը և բողոքարկել է վճիռը:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: «Ցիանիդի մասին գործը» Վրաստանում «լյուստրացիայի գործընթաց» են անվանել, որը վեր է հանել ամենաազդեցիկ և փակ ինստիտուտի՝ եկեղեցու ներսում գոյություն ունեցող խնդիրները, ինչի արդյունքում սասանվել է նրա հեղինակությունը: Ամբողջ տարվա ընթացքում հոգևոր անձինք սկանդալային հայտարարություններ էին անում մամուլում և հեռուստատեսությամբ՝ միմյանց մեղադրելով մսխման, պատրիարքարանում ինտրիգներ հյուսելու և ազդեցության համար պայքարելու համար: «Ցիանիդի մասին գործն» արդիական է լինելու նաև 2018թ-ին:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Մձինարիշվիլիի/REUTERS
3
Հրդեհների տարի
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: 2017թ-ին Վրաստանում 13 037 հրդեհ է տեղի ունեցել, որոնց հետևանքով զոհվել է 69 մարդ, տուժել 176-ը: Այրվել է նվազագույնը 990 հա անտառ:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: 2017թ-ին ողջ սրությամբ հայտնի դարձավ, որ Վրաստանում համատարած խախտվում են հրդեհային անվտանգության նորմերն ինչպես բնակելի շենքերում, այնպես էլ չորսաստղանի հյուրանոցներում, ինչը բազմաթիվ մարդկային ողբերգությունների պատճառ է դարձել: Հաճախ դեպքի վայր ժամանած հրշեջ բրիգադները չեն ունեցել հակագազներ, աստիճաններ և այլ անհրաժեշտ պարագաներ: Օգոստոսին Բորժոմիի կիրճի անտառների հարյուրավոր հետկարներում բռնկված հրդեհը ցույց տվեց, որ երկիրը պատրաստ չէ արտակարգ իրավիճակներին. չկա բավականաչափ քանակությամբ տեխնիկա, հատկապես ավիացիայում, արձագանքն ուշացած էր: Եթե հաշվի առնենք, որ Վրաստանը բավականին խոցելի է հրդեհների տեսանկյունից (վերջին 10 տարվա ընթացքում Վրաստանում այրվել է ավելի քան 4 հազար հեկտար անտառ), չի բացառվում, որ խնդիրը կրկին ի հայտ գա 2018թ-ին:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Տաբագարիի
4
Նոր Սահմանադրություն
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: 2017թ-ին 21-րդ անգամ փոխվել է Վրաստանի Սահմանադրությունը: Այլ կարևոր լրամշակումներին զուգահեռ փոխվել է նախագահի ընտրության ընթացակարգը. պետության ղեկավարին այլևս չեն ընտրելու քաղաքացիները համընդհանուր ընտրությունների միջոցով: Միաժամանակ, առանց փոփոխությունների է մնացել ընտրական համակարգը, որն, ըստ փորձագետների, իշխող կուսակցությանն ու ընդդիմությանն անհավասար դրության մեջ է դնում:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Ընդդիմությունն ու փորձագետների մեծ մասը կարծում է, որ նոր սահմանադրական փոփոխությունները «Վրացական երազանքին» թույլ կտան այսուհետ էլ իշխանության մնալ: Սահմանադրագետներն ասում են, որ փոփոխությունները միայն մեկ կուսակցության են առավելություններ տալիս և արտացոլում են միայն նրա հայացքները:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Մձինարիշվիլիի/REUTERS
5
Մարիխուանայի ապաքրեականացումը
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Նոյեմբերի 30-ին Վրաստանի Սահմանադրական դատարանը հակասահմանադրական է ճանաչել մարիխուանա օգտագործողների դեմ քրեական գործեր հարուցելը և չեղարկե մինչև այդ պահը գոյություն ունեցող պրակտիկան, երբ մարիխուանայի կրկին օգտագործման համար քրեական պատիժ էր նախատեսվում:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Վրաստանում նարկոքաղաքականությունը ամենախիստ և ռեպրեսիվներից մեկն է, արդեն երկար տարիներ հասարակական կազմակերպություններն ու ակտիվիստները պահանջում են փոխել այն: Եվրախորհրդի 2015թ-ի հաշվետվության համաձայն՝ Վրաստանի գրեթե յուրաքանչյուր երրորդ բանտարկյալ պատիժը կրում է թմրանյութերի հետ կապված հանցագործության համար:
Լուսանկարը՝ Լևան Միկաձեի
6
Աֆղան Մուխտարլիի գործը
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Ադրբեջանցի լրագրող Աֆղան Մուխտարլին, որը վերջին տարիներին Վրաստանում էր ապրում, քանի որ Ադրբեջանում նրան հետապնդում էին, անհետացել էր Թբիլիսիում մայիսի 29-ին: Ավելի ուշ նրան հայտնաբերել էին ադրբեջանական բանտում: Մուխտարլիի խոսքով՝ իրեն առևանգել են վրացական հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչները, գլխին պարկ հագցրել և փոխանցել ադրբեջանցի իրավապահներին:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Մուխտարլիի գործը կարևոր նախադեպ էր դարձել և լուրջ վնաս հասցրել Վրաստանի՝ որպես տարածաշրջանում մարդու իրավունքների պաշտպանության գործում առաջատարի համբավին: Իրավիճակը վատթարացնում է այն փաստը, որ կատարվածից 7 ամիս անց վրացի իրավապահներն այդպես էլ չպատասխանեցին այն հարցին, թե ինչպես լրագրողն անհետացավ Թբիլիսիի կենտրոնից:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Մձինարիշվիլիի/REUTERS
7
Տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրույթուններ
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Հոկտեմբերի 21-ին Վրաստանում կայացան տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններ: Մայրաքաղաքը նոր քաղաքապետ ընտրեց՝ «Վրացական երազանք» իշխող կուսակցության թեկնածու Կախա Կալաձեին:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Այդ ընտրությունները ևս մեկ անգամ ցույց տվեցին, որ Վրաստանը շարունակում է մնալ գերիշխող կուսակցությունների երկիր: Ընտրություններին ցուցադրվել է գործող իշխանությանն այլընտրանքի բացակայությունը և ի հայտ եկել թույլ քաղաքական ընդդիմության խնդիրը, որն այս փուլում իրական փոփոխությունների համար ռեսուրսներ չունի:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Մձինարիշվիլիի/REUTERS
8
ԼԳԲՏ գույների թևկապը՝ վրացի ֆուտբոլիստ Գուրամ Կաշիայի թևին
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Հոլանդական «Վիտես» ֆուտբոլային ակումբի վրացի լեգիոներ Գուրամ Կաշիան դաշտ էր դուրս եկել ԼԳԲՏ դրոշի գույների թևկապով, որով աջակցություն և հանդուրժողականություն էր հայտնել սեռական փոքրամասնություններին:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր:Վրացի ֆուտբոլիստի արարքը վրացական հասարակության պահպանողական մասի վրդովումքն էր առաջացրել: Կաշիային մեղադրում էին վրացական ավանդույթները դավաճանելու համար և պահանջում հեռացնել նրան ազգային հավաքականից: Սակայն կարևոր էր այն, որ Կաշիան ավեի շատ կողմնակիցներ ուներ, քան դեմ արտահայտվողներ: Վրացի ֆուտբոլիստին հեռուստատեսությամբ և սոցցանցերում պաշտպանում էին նույնիսկ նրանք, ովքեր մինչ այդ ԼԳԲՏ համայնքի հանդեպ առանձնապես հանդուրժողականությամբ աչքի չէին ընկնում: Վրաստանում, որտեղ դեռևս ուժեղ են հոմոֆոբ տրամադրությունները, Գուրամ Կաշիան առաջին վրացի մարզիկը դարձավ, որը բացահայտ աջակցություն հայտնեց հասարակության ամենախոցելի խմբերից մեկին: Նրան համերաշխություն հայտնեցին նաև այլ հայտնի մարզիկներ:
Լուսանկարը՝ Getty images
9
ԱՄՆ-ն համաձայնեց Վրաստանին «Ջավելին» հակատանկային հրթիռային համալիր մատակարարել
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: ԱՄՆ-ն պատրաստակամություն էր հայտնել Վրաստանին 410 հրթիռ և 72 արձակման կայանք, «Ջավելին», ինչպես նաև ուսումնական համալիրներ և դրանց համար արկեր մատակարարել:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Բացի այն, որ երրորդ սերնդի հակատանկային համալիրները զգալի կուժեղացնեն զինված ուժերն ու կբարձրացնեն Վրաստանի պաշտպանունակությունն, այդ որոշումը կարևոր էր նաև քաղաքական առումով. Վրաստանը տարիներ շարունակ փորձել է ԱՄՆ-ից և ՆԱՏՕ-ի երկրներից պաշտպանական զենք ստանալ, սակայն մինչ այս միշտ մերժում է ստացել: «Ջավելինների» վերաբերյալ գործարքը նմանատիպ պայմանագրերից առաջինն է լինելու:
Լուսանկարը՝ Նիկոլասը Ուրուշաձեն
10
Դեռահասների սպասնությունները
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Տարվա վերջում Վրաստանում մի քանի սարսափելի իրադարձություն տեղի ունեցավ: Թբիլիսիի կենտրոնում 51-րդ հանրակրթական դպրոցի մերձակայքում խմբակային կռվի ժամանակ դեռահասները բարձր դասարանի երկու աշակերտի էին սպանել: Հասակակցի ձեռքով դպրոցական էր մահացել նաև Սամտրեդիա քաղաքում: Թբիլիսիի կենտրոնում կռվի ժամանակ սրտի վիրավորում էր ստացել 15-ամյա դեռահաս:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Դպրոցականների միջև արյունալի վեճերը կրթության համակարգում, հասարակությունում և արդարադատության համակարգում համակարգային խնդիրներ ի հայտ բերեցին: Փորձագետներն ասում են, որ կրթության նախարարությունն անպայման պետք է դպրոցներում բռնության չեզոքացման միասնական քաղաքականություն մշակի: Հակառակ դեպքում այդ խնդիրն էլ ավելի կսրանա 2018թ-ին:
Լուսանկարը՝ Լեւան Միկելաձեն
11
Հակաահաբեկչական հատուկ գործողությունները
Ի՞նչ է տեղի ունեցել: Նոյեմբերի 22-ին վրացի հատուկջոկատայինները գրեթե մեկ օր Թբիլիսիի խիտ բնակեցված թաղամասում գրոհ էին կազմակերպել բնակարաններից մեկի վրա: Հատուկ գործողության արդյունքում սպանվեց միջազգային ահաբեկիչ, ԻԼԻՊ-ի դաշտային հրամանատարներից մեկը՝ Ահմեդ Չատաևը: Մի քանի շաբաթ անց այդ գործողությունը շարունակություն էր ստացել Պանկիսիի կիրճում, որտեղ նույնպես հակաահաբեկչական գործողություն էր անցկացվել:
Ինչո՞ւ է դա կարևոր: Այդ երկու գործողությունները Վրաստանին նոր իրողությունների առջև են կանգնեցրել. եթե մինչ այդ ահաբեկչության դեմ պատերազմն ընթանում էր ինչ-որ հեռու տեղ՝ Փարիզում, Լոնդոնում կամ Վաշինգտոնում, այսօր դա տեղի է ունենում արդեն այստեղ: Այն բանից հետո, երբ Սիրիայում գրեթե ոչնչացվել է Իսլամական պետությունը, դրա զինյալները սկսել են ապաստան փնտրել այլ երկրներում, և, պարզվել է, որ Վրաստանը բացառություն չէ:
Լուսանկարը՝ Դավիթ Մձինարիշվիլիի/REUTERS