Kir, de emir van Sint-Joost

Door Sara De Sloover. Illustraties: Jurgen Walschot

Al 64 jaar lang al is de PS onafgebroken aan de macht in Sint-Joost-ten-Node, de dichtbevolktste Brusselse gemeente met de armste en jongste inwoners van het land. Vijf jaar geleden wist Emir Kir (49) er zijn partijgenoot en rivaal Jean Demannez van de troon te stoten. Blijft Kir ook na 2018 aan de macht?

Kirs voorganger Jean Demannez was de tussenpaus na Guy Cudell, de legendarische ‘burgervader’ die Sint-Joost 46 jaar lang zowat in zijn eentje bestuurde. Onder Cudell waren de andere schepenen vooral decorstukken, en Kir lijkt dat kunstje te hebben afgekeken.

Emir Kir trok in 2012 alle sleutelbevoegdheden naar zich toe, van Personeel en Ruimtelijke Ordening tot Mobiliteit, Veiligheid, Begroting of Grote Evenementen – en dat is nog maar de helft van zijn takenpakket. “Hij wil alle touwtjes in handen hebben, legt zelfs medewerkers op aan andere schepenen,” zegt oppositielid Frédéric Roekens (Ecolo-Groen). “In de gemeenteraad is het altijd Kir die antwoordt op onze vragen, de rest zit er voor spek en bonen bij. Alleen schepen Philippe Boïketé komt af en toe aan het woord over onderwijs. Diens broer Christian is Kirs kabinetschef.”

De levenskwaliteit van de inwoners verbeteren, dat is volgens Kir zelf de voornaamste ambitie. Hij wil dat de bewoners van Sint-Joost “kunnen genieten van een veilige, nette gemeente waar iedereen in rust en harmonie kan samenleven”.

Vriend en vijand erkennen dat de situatie op het gebied van netheid verbeterd is. Kir, zelf ooit staatssecretaris met die portefeuille, heeft van de grote schoonmaak een van de speerpunten van zijn beleid gemaakt. “Het aantal openbare vuilnisbakken in Sint-Joost is opgetrokken van 200 naar 360, en we zijn waarschijnlijk de enige gemeente die elke dag van zeven uur ’s ochtends tot acht uur ’s avonds de straten veegt.” Maar de schoonmaakkosten – in 2015 ging het om 330.000 euro – komen bij de belastingbetaler terecht, want boetes voor sluikstorten worden nauwelijks uitgeschreven.

Om de levenskwaliteit te verhogen, investeert de gemeente ook in de renovatie van het vastgoed. Twee derde van de woningen in Sint-Joost werd gebouwd vóór 1919, een record in het gewest. Steeds meer eigenaars knapten de afgelopen jaren hun gevels op, dankzij de gemeentelijke steun die ze boven op de gewestpremie krijgen.

Na klachten van zijn kiespubliek trok Kir eind 2015 ook ten strijde tegen de prostitutie in de wijk rond het Noordstation. Sint-Joost verhoogde de raambelasting drastisch, ’s nachts en op zondag moesten de bordelen dicht. De burgemeester wilde een gecontroleerde rosse buurt naar Antwerps model, maar overlegde daarbij niet met belangengroepen of met buurgemeente Schaarbeek. Prostituees en eigenaars stapten naar de Raad van State, die hun gelijk gaf. Regels rond prostitutie instellen is een federale materie, en het nieuwe reglement werd opgeheven.

“Mijn plan werd niet gesteund door de federale staat, noch door het gewest,” zegt Kir daar nu over. Hij heeft het over een andere boeg gegooid. In samenwerking met politie en parket heeft de gemeente intussen zeventien bordelen gesloten wegens mensenhandel. “Ik hou van concrete acties. Er hangt die eigenaars een zwaard van Damocles boven het hoofd: ze dreigen vervolgd te worden voor het houden van huizen van ontucht. Daardoor denken ze dat het makkelijker is om maar te verkopen.”

Laat dat nu net Kirs bedoeling zijn. Hij kocht al drie panden, en dat moeten er vijftien worden. “Bedoeling is die te slopen en te vervangen door nieuwbouwwoningen voor inwoners om een positieve dynamiek te lanceren.” Om uiteindelijk het gewenste resultaat op te leveren: “We vechten er al vijf jaar voor dat dit een normale wijk wordt. Zodat je in een gewone buurt terechtkomt als je het station verlaat.” Die eerste indruk is belangrijk voor Kir. Sint-Joost is een van de transitwijken van het gewest: elk jaar rouleert een zesde van de inwoners, en 42 procent heeft een buitenlandse nationaliteit.

Weg Walking Madou

De Tennoodse burgemeester gaat wel vaker eigengereid tegen plannen van het gewest in. Zo maakte hij meteen na zijn verkiezing een einde aan Walking Madou, de voetgangerszone op de Leuvensesteenweg die nog onder zijn voorganger was ingesteld. Het gebakkelei met het gewest over de precieze inrichting van de steenweg bleef door de onverzoenlijke houding van Kir aanslepen. Vanwege de verwarrende verkeerssituatie stierf de handel in de straat – denk aan de bekende outletketen DOD, of badlinnenzaak Hayoit – de afgelopen jaren een stille dood.

“Het gewest draagt een verantwoordelijkheid, de gemeente voordat ik er kwam ook,” klinkt het bij Kir. “De werkzaamheden voor de definitieve herinrichting moeten in november beginnen. We moeten snel zijn om de handel opnieuw aan te zwengelen. Ik heb minister Smet laten weten dat de werken niet eindeloos mogen aanslepen zoals de vorige keer. Wat we voor de handelaars hebben bereikt, is dat de auto’s er ’s avonds en in het weekend opnieuw zullen mogen rijden.”

Voor de groene oppositie is dat een mobiliteitsbeleid ‘uit de jaren zestig’. Roekens geeft een ander voorbeeld: “In 2012 wonnen landschapsarchitect Bas Smet en de Franse stedenbouwkundige Jean-Pierre Charbonneau een wedstrijd rond de herinrichting van het Sint-Lazarusplein, een morsig pleintje aan het einde van de Brabantstraat. Volgens het plan werd het plein grotendeels autovrij. Maar Kir vond het plan maar niets.” Vijf jaar later is het plein nog geen spat veranderd, al zullen de werken volgens de burgemeester nu heel binnenkort beginnen.

“Een gebrek aan rigueur,” noemt oppositielid Geoffroy Clerckx (MR) zulke voorbeelden. “Als de regels niet worden gevolgd, haalt het college de schouders op. Maar als ze willen dat de inwoners de regels volgen, moeten ze dat zelf ook doen. Zo hebben we jaren tijd verloren. Denk maar aan het zwembad, dat al dicht is sinds 2009. Het is makkelijk de schuld alleen af te schuiven op het gewest of de Commissie voor Monumenten en Landschappen, zoals Kir doet.” De werken aan het Sint-Franciscusbad zijn pas dit jaar begonnen, en de burgemeester verwacht dat het net voor de gemeenteraadsverkiezingen weer de deuren opent. Roekens: “Geen enkele gemeente doet er tien jaar over om een zwembad te renoveren.”

Cadeautjes

Burgemeester Kir pakt wel graag uit met het budgettaire evenwicht dat de gemeente in 2016 bereikte. “Niet door de inwoners zwaarder te belasten,” benadrukt hij, “maar door kantoren te detecteren die nog geen of te weinig vestigingstaks betaalden. Dat leverde 450.000 euro aan extra inkomsten op.”

Daardoor kan de gemeente cadeautjes uitdelen. Zo zijn alle administratieve documenten in Sint-Joost sinds 1 januari gratis. Paspoorten en rijbewijzen zijn de goedkoopste in het gewest. In de Franstalige scholen werd de buitenschoolse opvang kosteloos, al ontstond zo wel een de facto discriminatie van de Nederlandstalige leerlingen.

“Alles is gratis natuurlijk, en de gemeente organiseert meer braderieën, feesten en festivals dan ooit tevoren,” fulmineert MR-gemeenteraadslid Clerckx. “Kir voert een politiek van brood en spelen.”

Voor de oppositie trekt Kir te veel ‘de communautaire kaart’, waarmee bedoeld wordt dat de burgemeester zich sterk richt op de Turkse gemeenschap waar hij uit voortkomt. “De burgemeester kwam in het verleden in opspraak toen hij de Armeense genocide minimaliseerde,” zegt Roekens. “Na een aanval op het Koerdisch instituut eind 2016 vergeleek hij PKK-sympathisanten op een betoging met IS-aanhangers.” Hij had de burgemeester kunnen zijn van iedereen, vult Clerckx aan. “Maar de meeste feesten en activiteiten zijn toegespitst op de twee grootste gemeenschappen, de Marokkaanse en de Turkse.”

Volgens de liberaal heeft Kir daarom ook beslist de verloederde Piramidezaal onder het Rogierplein te houden en om te vormen tot polyvalente feestzalen. Of maakt de burgemeester van het Huis der Culturen, een nog te bouwen cultuurcentrum op de Leuvensesteenweg, een van de projets phares van zijn beleid.

Met een comfortabele absolute meerderheid lijkt de kans groot dat Sint-Joost ook na 2018 een vuurrode gemeente blijft, al zit de PS nationaal en op gewestelijk niveau in de hoek waar de klappen vallen, terwijl grote concurrenten PTB-PVDA en Ecolo sterke vooruitgang boeken. In La Capitale liet oppositielid Zoé Genot (Ecolo-Groen) zich alvast ontvallen te hopen op een alternatieve meerderheid in het 'Charleroi van Brussel'.

Kir trekt in elk geval opnieuw de PS-lijst. “Ik zat verscheidene jaren in de gewestregering, en heb er geen spijt van ontslag te hebben genomen. Dit is een superfunctie en het werk is nog lang niet af.”

BEATRICE MEULEMANS (SP.A), VLAAMSE SCHEPEN

Met Emir Kir krijg ik meer gedaan,” verkondigde een enthousiaste Beatrice Meulemans (SP.A) net na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012. Meulemans was al Vlaamse schepen onder Kirs voorganger Jean Demannez (PS), die volgens haar een tweede vestiging voor de enige Nederlandstalige gemeentelijke basisschool blokkeerde. Onder de nieuwe burgemeester kwam een uitbreiding van de school in het meerderheidsakkoord te staan. Meulemans juichte dat “Emir Kir meer voeling heeft met de Nederlandstaligen”.

Vijf jaar later is er van de plannen niets terechtgekomen, omdat de burgemeester dwarsligt. “Probleem is dat we geen prioriteit kunnen geven aan de kinderen uit Sint-Joost zelf,” geeft de Vlaamse schepen als verklaring. “Er volgen nu 450 leerlingen les in de Nederlandstalige school Sint-Joost-aan-Zee, maar minder dan de helft van hen woont in de gemeente zelf. De burgemeester wil garanties dat nieuwe investeringen vooral ten goede komen van kinderen uit Sint-Joost.”

Emir Kir is nog explicieter: “In het Franstalige onderwijs schrijf je je in bij de gemeente, in het Nederlandstalige geldt de inschrijving meteen voor het hele gewest. Dat kan voor ons niet. Wij hebben verhoudingsgewijs al veel meer plaatsen op de Nederlandstalige school dan veel grotere gemeenten (hij bedoelt Schaarbeek, red.). Ik ga met de Vlaamse overheid onderhandelen, want wij dragen de kosten voor onder meer verwarming en onderhoud. Als de toelatingscriteria niet veranderen, komt er geen uitbreiding.”

De plannen voor een uitbreiding van het Nederlandstalige onderwijs zijn daarmee afgevoerd, tot groot ongenoegen van de Vlaamse inwoners. "Geen enkele Nederlandstalige schepen in het gewest is zo gecontesteerd en impopulair als Bea Meulemans," klinkt het bij een Vlaamse Tennodenaar.

Bovendien heeft Kir begin 2017 gratis naschools toezicht in de (Franstalige) gemeentescholen ingevoerd, maar zag hij Sint-Joost-aan-Zee daarbij compleet over het hoofd. Terwijl hij in de Franstalige scholen goedkope tewerkgestelde werklozen inschakelde, blijven ouders in de Nederlandstalige school betalen voor externe buitenschoolse opvang. “Misschien bestaat de oplossing eruit dat we de opvang opnieuw in de school zelf organiseren, en zo huishuur uitsparen,” zegt Meulemans. “De beslissing ligt opnieuw bij de burgemeester, die tegelijk ook schepen is van Financiën en Personeel. Ik hoop dat de kwestie tegen 1 januari is uitgeklaard.”

Eveneens ‘ten laatste begin volgend jaar’ opent de tweede Nederlandstalige crèche Madeliefjes, in de Liedekerkestraat. Het kinderdagverblijf met 24 plaatsjes maakt deel uit van een wijkcontract dat nog onder de vorige burgemeester was ingediend.

Niet verwonderlijk misschien dat Meulemans zelf liefst haar portefeuille Sociale Cohesie in de schijnwerpers zet. “Dat wij tot nu toe weinig problemen hebben gehad met radicalisme – zeker als je vergelijkt met Molenbeek –, komt omdat wij heel veel investeren in het samen-leven.” Ze vertelt over het Sahel Festival, over feesten van Nepalezen, Guineeërs en Palestijnen, allemaal georganiseerd met steun van de gemeente. Ze beschrijft hoe ze Kabila-tegenstanders overtuigde een zanger toch te laten optreden. “Wat ik zie als mijn grootste verwezenlijking, onder voorbehoud: vrede en een goede verstandhouding tussen de verschillende culturen in Sint-Joost.”

De Vlaamse schepen is intussen 67, maar wil er graag nog een halve ambtstermijn bijdoen. “Ik zou nog een paar zaken willen afkrijgen, zoals die uitbreiding van de Nederlandstalige school, want het zit me dwars dat dat nog niet gelukt is.” Wat vindt Kir daarvan? Hij laat weten dat hij nog praat met de SP.A over welke Nederlandstaligen op zijn lijst zullen belanden, maar noemt Meulemans une excellente échevine.

Klik op de identikit-animatievideo van Sint-Joost-ten-Node van BRUZZ tv hierboven.