Aurten, Museoen Nazioarteko Egunaren ospakizuna atipikoa izango da, desberdina. Aro digital baterako ospakizun digital bat, Bildumaren, Zuen Bildumaren, pieza batzuk erakusteko aukera ematen diguna, hainbeste ikusten ez direnak.

Bizkaikoak ekimen honetan parte hartzeko aukera proposatu digu, askotariko bildumak biltzen baititu, gure lurralde osoan zehar banatuak eta bilduma desberdinekin. Guztiak bat eginda «berdintasunaren aldeko museoak: aniztasuna eta inklusioa» lelo beraren inguruan. Eta proposamena aproposa da. Denak ezberdinak, denak bat eginda, denok helburu berberak izanik.

Horretarako, Bildumako pieza bat aukeratzeko eskatu digute. Eta zaila izan da, ez pentsa. Izan ere, ekimenaren izaera bera Museoen Nazioarteko Egunaren leloarekin bat datorren arren, piezak ere hala izan beharko lukela uste dugu.

Eta bakar bat gutxi iruditzen zitzaigunez, apustua bikoiztu egin dugu. Hemen duzue gure proposamena

Santiago Apostoluaren burua

Gure lehen aukeraketa Euskal Museoan gordetzen den altxorretako bat da, egun Bilboko Katedrala den erretaularen zati izan zen Santiago Apostoluaren burua. Museoan kontserbatzen diren desagertutako multzoko beste irudi batzuekin batera, tailua Guiot de Beaugrant flandriar artistaren lana izan zen.

Beaugrant familia Flandriatik zetorren, Gaztelako Erresumarekin lotura estuak zituen lurraldea, XVI. mendean. Ezer gutxi dakigu Guioten bizitzaz, Bilbora etorri aurretik. 1526ko dokumentu batean, Malinasen bizi zela esaten da, hiru urte geroago, Brujasera joan zela dirudien arren.

Guiot de Beaugrant Flandriatik Bilbora bizitzera eraman zuen arrazoi zehatza zein izan zen ez dakigun arren, ezin ditugu ahaztu garai hartan Brujas eta Bilboren artean zeuden harreman estuak. Hiribildura iritsi zenean, 1533an, Kontzejuak gaur egun Bilboko Katedrala den Santiago Basilikarako erretaula berria egiteko eskatu zion.

Tenpluaren izena zela eta, erretaula Santiagori eskainia zegoen. Apostoluak hartzen zuen erretaularen lehen bankua. Bertan, Santiago Matamorosen irudi nagusia ikus zitekeen, alboetan apostoluaren bizitzako beste bi eszena eta lau Ebanjelarien irudiak zituela.

Santiagoren buru honek, beraz, bere lurra utzi eta Bilbora lanera etorri zen gizon bati buruz hitz egiten digu. Gure artean, eskultore gisa ez ezik, flandestarreko arte-merkatari gisa eta Bilboko Kontsulaturako ingeniari gisa ere jardun zuen, hiribilduko ur-hornikuntzari eta Portugaleteko barra ospetsuari dagokienez.

Joannis de Saleren hilarria

Gure bigarren dibertsitate eta inklusio adibidea Ternuatik dator. Denok ezagutzen dugu nola, XVI. mendetik aurrera, euskal marinelak Atlantikoa zeharkatzera abiatu ziren baleen eta makailaoaren bila. Enpresa ez zen erraza. Hilabeteak prestatzen eman ondoren, itsasontziak itsasoratu egiten ziren maiatzaren amaieran. Hilabete baino gehiago geroago Ternuako kostaldera iristen zirenean, ehizari eta arrantzari hasiera emateko garaia zen.

Euskal arrantzaleak eta baleazaleak Ternuako lurretan zeuden ekainaren amaieratik azaroaren erdialdera arte. Denbora hori ematen zuten bakailaoa arrantzatzen eta balea ehizatzen, eta denbora horretan populazio indigenekin bizi ziren. Horrela, denboraren poderioz, tokiko hizkuntzak itsasoaz bestaldetik etorritako jende haiek ekarritako euskarazko hitz asko bereganatuz joan ziren.

Eta, eginkizun arriskutsu horretan zehar, batzuk bizia galtzen zuten eta tokiko hilerrietan lurperatzen zituzten. Badirudi Joannis de Salen kasua izan zela. Egun batean Placentiako hilerrian, Newfoundlanden (gaur egun Castle Hilleko Museoan dago) egon zen jatorrizko hilarriak, modu laburrean, abenturazale horietako bati buruz hitz egiten digu.

Según reza la inscripción, en euskera, Joannis murió un 1 de mayo de 1676, llegado a Terranova, al parecer, desde el caserío de Usano. La localización de su sepultura, en Placentia, parece querer decirnos que Joannis se dedicó a la pesca del bacalao porque, según parece, las ballenas se cazaban en la zona del estrecho del Belle Isle y no en estas aguas exteriores.

Inskripzioak dioenez, Joannis 1676ko maiatzaren 1ean hil zen, Ternuara iritsita, dirudienez, Usanoko baserritik. Bere hilobiaren kokapenak, Placentian, Joannis bakailaoaren arrantzan aritu omen zela esan nahi digu, baleak, Belle Isle itsasartean ehizatzen baitziren, eta ez kanpoko ur hauetan.

Parte hartu nahi duzu?

Hau izan da gure hautaketa. Baina, gure ustez, Euskal Museoko Bildumaren beste pieza asko «erakusketa bitxi» honen parte izan daitezke. Horregatik, zuen proposamenak bidaltzera animatu nahi zaituztegu, orri honetan sartu ahal izateko.