Zabawa dzieci, procesja, pochód majowy, odsłonięcie pomnika – a to wszystko na tle przedwojennego Ostrowa. W ratuszowym starym kinie możemy od niedawna zobaczyć filmy, ukazujące codzienne życie w naszym mieście pod koniec lat 30., a także obrazki z polskich i zagranicznych miast.
Stare kino to jedno z pomieszczeń niedawno otwartego na parterze ratusza Muzeum 3D ,,Ulicami dawnego Ostrowa. Cafe Muzeum". Pomieszczenie, zaaranżowane na stare kino, oferuje 15 miejsc siedzących. Zobaczymy w nim ,,Wacława Suszyckiego wędrówki z kamerą w dziewięciu odsłonach". To zbiór starych filmów krótkometrażowych, kręconych przed II wojną światową przez ostrowskiego redaktora. O tym, jak bardzo jest to cenny dar, mówiono podczas otwarcia placówki. To unikatowe obrazy autorstwa Wacława Suszyckiego, dawnego właściciela „Orędownika Ostrowskiego”. Filmy pokazują dawne codzienne życie przedwojennego Ostrowa, ale nie tylko – także wyjazdy rodziny Suszyckich do różnych polskich miejscowości lub za granicę. Filmy były nagrywane w latach 1936-1938. W sumie Muzeum przekazano 22 szpule, po ich zmontowaniu całość trwa około 20 minut. Film można obejrzeć podczas zwiedzania Cafe Muzeum.
Migawki z Ostrowa
Zabawa dzieci przed domem – takim obrazkiem beztroskiej zabawy zaczyna się projekcja. – Na te krótkiej migawce można rozpoznać dom Wacława Suszyckiego, który znajdował się przy dzisiejszym placu Bankowym – wyjaśnia dyrektor Muzeum Miasta Witold Banach.
Dalej zobaczymy dzieci, idące do pierwszej komunii świętej, które odświętnie ubrane przechodzą wokół dzisiejszego placu Rowińskiego. Dawny Ostrów i jego zabudowania zobaczymy w jednej z kolejnych etiud zatytułowanej ,,Ulicami Ostrowa". Na starej taśmie zostały uwiecznione ulice m.in.: Raszkowska, Konopnicka, Dąbrowskiego. Elegancko ubrani mieszkańcy miasta przechodzą przez nie w pochodzie. Kolejny krótki dokument pokazuje ulice: Kościelną, Gimnazjalną, dzisiejszy plac Rowińskiego z kamienicą, w której mieściła się ówczesna siedziba ,,Gazety Ostrowskiej". Są też okolice miasta – w jednym z obrazków zobaczymy święcenie samochodów w dniu św. Krzysztofa, które ma miejsce w jednej z podostrowskiej wsi, a także spływ łódkami rzeką Barycz.
Odsłonięcie pomnika
– Najważniejszy film pokazuje odsłonięcie pomnika Legionistów, o którym – dzięki notatce w ,,Orędowniku Ostrowskim" – wiemy, że miało miejsce 11 listopada 1937 roku. Pomnik został odsłonięty u zbiegu dzisiejszych ulic Grabowskiej i Kaliskiej. Z relacji filmowej Wacława Suszyckiego wiemy, że olbrzymi głaz, która stanowił pomnik, został przetransportowany na miejsce na specjalnych torach, które ułożono od stacji kolejowej do szkoły – mówi Witold Banach. – Film ten upamiętnia wyjątkowy epizod historyczny, który miał miejsce w naszym mieście. Ostrów był jedynym miejscem ziem zaboru pruskiego, w którym przez chwilę stacjonowali legioniści Piłsudskiego. Jesienią 1914 roku toczyła się wielka bitwa pod Łodzią. W Ostrowie, z racji tego, że był ważnym węzłem kolejowym, koncentrowały się różne wojska. Pojawił się też właśnie batalion legionistów Piłsudskiego. Ponad 20 lat później w Ostrowie odsłonięto pomnik Legionów. Na relacji filmowej zobaczymy całą elitę przedwojennego Ostrowa – m.in.: ostatniego przedwojennego burmistrza Wacława Cegiełkę, starostę ostrowskiego doktora Ekierta, twórcę ostrowskiego harcerstwa księdza Lecha Ziemskiego, dowódcę garnizonu ostrowskiego, dyrektora Gimnazjum Męskiego Adama Czechowskiego, potem rozstrzelanego w lasku w Winiarach, dyrektorkę Liceum Żeńskiego Annę Bojarską. Pomnik nie przetrwał wojny – został zniszczony przez Niemców – dodaje dyrektor muzeum.
Z kamerą na Kasprowy
Atrakcją na filmie jest ujęta w kadrze tyle co oddana do użytku w 1936 roku kolejka na Kasprowy Wierch. Film musiał więc powstał ok. 1937 r. lub rok później. Są na nim także ciekawe ujęcia zakopiańskich Krupówek, jednak nie tak zatłoczonych jak obecnie.
Dużą wartość historyczną ma też inny nakręcony film, na którym uwieczniono wycieczkę do Biskupina i Gąsawy. Obraz powstał w 1937 roku. – Pamiętajmy, że odkrycie zabudowań w Biskupinie i prace wykopaliskowe rozpoczęły się w pierwszej połowie lat 30 XX wieku. Na tych filmowych migawkach, kręconych przez Wacława Suszyckiego, widzimy już częściowo zrekonstruowane zabudowania Biskupina. Z tego okresu znane są powszechnie fotografie wykonywane z balonu, ale takie materiały filmowe, jakimi dysponujemy, to rzadkość i są dla nas szczególnie cenne – mówi dyrektor muzeum.
Podczas ponad 20-minutowego seansu zobaczymy także relację filmową z wycieczki do Włoch, a także z olimpiady w Berlinie w sierpniu 1937 roku. Dzisiaj ogląda się te obrazy z dużą dozą niepokoju – wiadomo przecież, że raptem za kilka lat wszystko się zmieni: część uwiecznionych na filmie ludzi zginie, część miejsc zostanie zburzona...
Stare reklamy
Kolejne krótkie obrazy filmowe przetykane są migawkami, na których zobaczymy stare reklamy produktów – między innymi perfum, szamponów do włosów, leków, wszelakich rzeczy niezbędnych w domu. Dzisiaj ciekawy dla nas jest sposób reklamowania – docierania do odbiorcy, sposób formułowania wypowiedzi. Co ciekawe, są też stare afisze. Dzięki nim wiemy, co było grane w dawnych ostrowskich kinach Pałacowym czy Iluzjon – jak choćby pierwszy dźwiękowy film w historii kina z 1927 roku – ,,Śpiewak jazzbandu". Wiemy też, jakie spektakle były grywane na deskach teatru.
Będą kolejne filmy?
,,Wędrówki z kamerą..." to na razie jedyny seans, jaki możemy zobaczyć w starym muzealnym kinie. Już teraz jednak szef placówki zapowiada, że nie ostatni. – Będziemy szukać innych filmów m.in. na terenie Niemiec. Chcielibyśmy pokazać niemiecki film ,,Legenda miłosna", ze znaną aktorką Lidą Baarovą, która wcieliła się w nim w rolę Elizy Radziwiłłówny. W planach mamy też prezentację krótkiego filmu z 1984 roku o Wojciechu Bąku. Obraz ten pokazuje nie tylko znanego poetę, ale też Ostrów lat 80. minionego wieku – kończy Witold Banach.
(mk)