"It's not easy money. It's quick, but not easy!"
We hebben van wel vijf verschillende vrouwen in het Schipperskwartier in Antwerpen de vraag gekregen of we er werk kwamen zoeken. Als we hen vertelden dat we studenten journalistiek waren die onderzoek deden naar prostitutie, waren ze allemaal opgelucht en raadden ze ons aan om te blijven studeren. "Jullie gaan een mooie toekomst tegemoet".
Prostitutie in de media: zeer mysterieus, weinig toegankelijk en met een indruk dat de straten van het Schipperskwartier een eigen leven leiden. Tijdens ons maandenlang onderzoek hebben we ontdekt dat de neonrode beglaasde straten worden bewandeld door mensen zoals jij en ik en dat niet iedereen die daar werkt een sekswerker is. Als je nadenkt over mensen die daar werken, denk je in eerste instantie aan de vrouwen achter het raam. Maar wie onderhoudt de kamers? Waarom is er een politiekantoor? Hoe doet iemand die elke dag shiften van 12 uur klopt haar boodschappen? Kortom, waarom loop je rond in de meest beruchte wijk van Antwerpen als je niet van de Red&Blue terug naar huis strompelt of een potentiële klant bent?
Uiteraard zijn we hier over een heel delicaat thema aan het spreken waarin we niet zomaar de echte namen van onze gesprekspartners kunnen vernoemen. (-) betekent dat het een valse naam is.
Sorina (-), een Roemeense vrouw van 26 doet dit werk al enkele jaren. Eerst in Duitsland, daarna in België.
"I already bought a house in Romania with my boyfriend."
- "Why did you buy a house together with your boyfriend and not alone?"
"Because in Romania, if you have a boyfriend this is what you do, you buy a house together."
- “Does your boyfriend also live in Belgium?"
"No he lives in Romania."
- "Does your boyfriend know that you are a prostitute?"
"Yes he knows."
- "What does he think about that?"
"...I don't want to talk about my boyfriend."
“We kunnen ons geen fouten permitteren. We zouden direct onze deuren mogen sluiten.”
De wetgeving en de regels om een prostitutiepand te kunnen verhuren zijn erg streng. Er moet verplicht een vitrine, een werkruimte en een sanitaire ruimte per meisje aanwezig zijn. Met andere woorden, bij zes vitrines moeten er zes werkruimtes en zes sanitaire ruimtes zijn. Daarnaast is een gemeenschappelijke ruimte waar de prostituees zich kunnen ontspannen ook verplicht. Ook moet er een sticker met contactgegevens van politie en hulpdiensten op een voor iedereen zichtbare plaats hangen en hetzelfde geldt voor een poster met informatie over veilige seks en seksueel overdraagbare aandoeningen. De laatste moet minstens zichtbaar aanwezig zijn in elke werkruimte en themakamer. Er zijn regelmatig controles om na te gaan of de pandeigenaars de regels al dan niet naleven.
Sommige regels zijn erg vanzelfsprekend, andere niet helemaal. De baas van L en R vastgoed vindt het bijvoorbeeld nutteloos dat er in elk pand een zogenaamde ontspanningsruimte moet zijn. "Die meisjes zitten soms uren te wachten op een klant in hun raam. Een raam kost gemakkelijk 80 tot 100 euro per dag of 500 euro per week dus ze zijn al blij dat ze klanten hebben om hun brood te verdienen. Ze staan hier soms in de rij te popelen om te kunnen beginnen werken, ze gaan dus echt niet veel gebruik maken van die ontspanningsruimte die er staat. Maar ja, het is verplicht. Het is ook niet zo dat wij doen wat we willen met die gemeenschappelijke ruimte, daar zijn ook regels voor. De zitruimte is verplicht, net zoals de keukeninrichting."
"Als we ons niet strikt aan de regels zouden houden, is het hier in de kortste keren gedaan en kan de boel opgedoekt worden. We kunnen ons geen fouten permitteren, we zouden direct onze deuren mogen sluiten. Als een meisje bijvoorbeeld op kamer 6 ingeboekt staat maar ze zit door een fout in kamer 7 zou dat een gigantisch probleem zijn. Bij trio's bijvoorbeeld is dat ook zo'n gedoe. In principe kan het niet met de wet omdat iedereen in de kamer moet zijn waar ze ingeschreven staat maar soms wil een klant twee bepaalde meisjes tegelijk dus ja wat kan je daar aan doen? Je pakt die meisjes hun brood af als je dat niet toe laat."
De meisjes krijgen een soort contract als bewijs dat ze daar mogen zijn. Op dat contract staat: hun naam, een afkorting van de straatnaam met het raamnummer en het bedrag dat ze hebben betaald. Terwijl we een kopie van een voorbeeldcontract krijgen, zien we een meisje rond de 20 een dikke bundel cash geld uit haar tas halen om een raam voor haar shift te betalen.
"Stay in school!"
Villa Tinto is een megabordeel met 51 vitrines in één bouwblok. Dat gebouw verbindt de Schippersstraat en de Verversrui. Samen met de Vingerlingstraat vormen ze de raamprostitutiebuurt. Het is best indrukwekkend om er voorbij te lopen omdat Villa Tinto zelf een eigen straatje heeft in het gebouw. Zo kan je van de Schippersstraat via Villa Tinto (en dus tussen vitrines) naar de Verversrui wandelen. Het gebouw heeft een warme rode gloed en het verplicht je bijna om erdoor te lopen en rond te kijken.
In een van de vitrines van Villa Tinto hebben we Ozana (-) ontmoet. Ze deed meteen haar raam open en aarzelde geen seconde om meer informatie te geven. Ozana is een Roemeense van in de 20 die het werk echt niet graag doet. "Stay in school!", zei ze.
Ozana had weinig tijd om ter plekke met ons te praten omdat ze echt moest verdienen. Ze heeft ons dan een mailadres gegeven waar haar echte voor- en achternaam opstond, dat was voor ons een enorm speciaal moment omdat er nog geen enkele vrouw in het Schipperskwartier ons haar naam had toevertrouwd.
"Dat de raamprostitutie en pooiers aan elkaar gelinkt zijn, is niet te ontkennen. Villa Tinto en andere raameigenaars zeggen niets te maken te hebben met pooiers maar in de realiteit is dat een ander verhaal. Een raam staat altijd op naam van een meisje, nooit op naam van de pooier. Dat wil niet zeggen dat pooiers er niet in betrokken zijn.” - Johanneke (Cherut)
"Een koffie, mijn gsm-lader en twee pakken condooms por favor."
Eén van de bekendste figuren in de raamprostitutiebuurt is Jorge, de man met een aanstekelijke lach die boodschappen doet voor de meisjes in het Schipperskwartier. Terwijl de stress ons naar het hoofd steeg om een meisje van plezier aan te spreken om wat vragen te stellen, zagen we Jorge broodjes afgeven aan verschillende prostituees. Je kon er niet naast kijken, want je herkent hem van meters ver als hij zijn knalgele helm en fluogele jas aanheeft.
Het was de eerste keer dat we daar deftig rondwandelden en vrouwen aan het aanspreken waren. Dat lijkt misschien niet zo’n big deal, maar voor ons was het best heftig en stresserend. We zijn een paar keer gaan neerzitten en moeten bekomen voor we weer verder konden. De omgeving snakte er voor ons naar om zwaar te zijn, de eerste keer. Maar dat lag waarschijnlijk eerder aan ons.
We waren ergens ook an sich bang dat er iemand ons zou aanspreken. Omdat we niet verwachtten dat er daar iemand met ons (al vooroordelend: twee meisjes) zou beginnen praten die goede bedoelingen had. Toen we plots ‘Ola chicka’s’ hoorden van een man in fluovest en werkmanshelm op een fiets, kregen we toch even een bibber door ons lijf. Niet dat die man iets fouts deed, absoluut niet. Eerder omdat we als twee meisjes niet wilden aangesproken worden.
Nadien kwamen we hem weer tegen en riep hij weer ‘ola chicka’s, como estas?’. Wij lachten gewoon vriendelijk en liepen weer voort. Even nadien zagen we hem boodschappen geven aan prostituees. Toen beseften we dat we over die job gelezen hadden in het boek ‘De Rosse Apotheek’ van Maya Detiège. En op dat moment viel alle stress van ongewild lastig gevallen worden in de enge buurt van ons af. We hebben ons dan weer even neergezet voor we al onze moed bijeen hadden geraapt om hem aan te spreken. We kwamen hem tegen, hij riep alweer ‘ola chicka’s’ en wij stapten naar hem toe.
"In 1990 kwam ik uit Peru naar België om te studeren aan de universiteit. Na de studies vond ik jammer genoeg geen werk dus creëerde ik maar zelf een job. Het is allemaal begonnen door enkele Zuid-Amerikaanse meisjes die in het Schipperskwartier werkten. Ik deed kleine boodschappen voor hen en luisterde naar hun problemen. Ik deed dat gratis en met veel plezier, nu ben ik over de vijftig en is dit mijn full-time job."
De altijd lachende Peruviaan fietst elke weekdag tussen 9.30 uur en 19.00 uur de straten van het Schipperskwartier rond om de meisjes hun boodschappen te bezorgen. Als je 12 uur werkt heb je vaak geen zin of geen tijd om nog boodschappen te gaan doen. Ook als je een shift van 8.00 uur tot 20.00 uur klopt is het gewoon onhaalbaar om nog boodschappen te doen aangezien elke winkel dan al dicht is, voor een prostituee is dat dus ook niet anders.
Jorge en nog een handvol andere boodschappers kopen dagelijks koffie, broodjes, frisdrank maar ook condooms, glijmiddel, keukenpapier voor de prostituees omdat zij een klant kunnen mislopen als ze even weg gaan uit hun raam. "Voor mij is niets meer raar *lacht*. Het vaakst moet ik condooms, glijmiddel, keukenpapier en sigaretten halen. In het begin was het best onwennig om elke keer met tien pakken condooms aan de kassa te staan maar nu ben ik het al gewend. De mensen achter de kassa kennen mij nu ook en weten dat al die spullen niet voor mij zijn."
Jorge was vroeger de enige maar nu merkt hij meer en meer concurrentie. “Vroeger wou niemand mijn job omdat veel mensen het ‘vies’ vonden, nu zit dat anders. Ik doe erg mijn best om de meisjes tevreden te houden. Ik schrijf de bestellingen netjes op en vaak ken ik hun bestelling toch vanbuiten. Ik weet welk meisje welk broodje uit welke broodjeszaak wilt. De ene wil met tomaat en de ander zonder ei. Eigenlijk maak ik nooit fouten. Dat is ook belangrijk om de concurrentie tegen te gaan.”
Vallentina (-), een Bulgaars meisje van 22 lachte ons vriendelijk toe vanuit haar raam met een chihuahua in haar handen, een erg atypisch beeld.
Toen we haar raam naderden, deed ze meteen open en ze vertelde ons dat haar hondje ziek was en dat ze het daarom niet wou thuis laten. Thuisblijven was voor haar geen optie want ze werkt maar drie dagen in de week. "I need the money." zei ze. Het hondje was duidelijk erg speciaal voor haar want de naam stond op haar hand getatoeëerd.
Vallentina zei dat ze het werk echt niet leuk vindt. Ze geeft enkel massages en heeft dus geen seks met klanten.
"De economische motivatie van prostitutie spreekt voor zich."
“Ga eens in de Delhaize of gewoon aan een straatveger vragen of ze het vrijwillig doen, om te zien hoe zij reageren. En vooral ook de vraag: doe je dat graag? Als je aan eender welke bediende of ambtenaar vraagt of ze hun job graag doen, is de kans klein dat ze 'ja' zeggen. Met een gestigmatiseerde sector is het nog moeilijker. Dus in die zin valt prostitutie niet te begrijpen in begrippen van vrijwillig of gedwongen. Soms denk ik 'als ik morgen stop met mijn werk heb ik een probleem hé, met mijn lening, mijn dochter die studeert,…'. Gewoon vragen of iemand het vrijwillig doet, gaat niet. Het is veel complexer.” (Magaly Rodriguez Garcia)
Magaly Rodriguez Garcia is professor geschiedenis aan de KU Leuven en heeft onderzoek gedaan naar de geschiedenis van de prostitutie. Ze heeft ons duidelijk gemaakt dat prostitutie niet enkel dat is wat we zien, het Schipperskwartier. En dat er geen eenduidige uitspraak als ‘vrijwillig of onvrijwillige prostitutie’ bestaat. De sector is zo extreem complex dat daar nooit over geoordeeld kan worden zonder het volledig in zijn context te bekijken. Prostitutie heeft altijd al bestaan maar komt telkens in andere vormen voor. In deze tijden waarin internet zo toegankelijk is, kunnen we niet onderschatten hoe groot de verborgen (online) prostitutie is.
Professor Rodriguez kreeg een tijdje geleden een mail van een man die vertelde dat hij een escorte had betaald voor een avond bij hem te zijn. Die escorte had hem verteld dat ze leerkracht was in de lagere school. Magaly wou ons daarmee duidelijk maken dat het zo’n complex verweven sector is, waarin je niet een bepaald soort mensen terugvindt. Voor heel veel online prostituees is het echt gewoon een bijverdienste en enorm veel van die sekswerkers doen het meestal ook graag.
“Prostitutie verdient hé, de economische motivatie spreekt vanzelf. Het is een hele flexibele activiteit die mensen kunnen hanteren en op een heel korte tijd kan er veel geld aan verdiend worden. Die flexibiliteit is ook een heel belangrijk aspect dat mensen zelf kunnen bepalen - privé of straatprostitutie vooral -, de afspraken online en zo. Dat is flexibel hé, je neemt twee klanten per week. Dan heb je, afhankelijk van je voorkomen en economische status, veel geld verdiend. En let op: het is niet dat ik een promotie wil maken voor prostitutie hé. Ik stel het gewoon vast.”
"Ik ben via een kennis aan deze job geraakt, ik doe dit nog maar een drietal weken. Deze kamers worden twee keer per dag gekuist, de meisjes hoeven dat niet zelf te doen en ja, soms vind ik er wel vieze dingen. De meeste meisjes zijn erg vriendelijk maar sommige ook niet. Ik ken hen niet persoonlijk en ik stel er me dus ook geen vragen bij. " - kuisvrouw in Villa Tinto
“Ich mache sehr viel spaß!”
Nadat we ons bijna een uur mentaal hadden voorbereid en een concreet plan bedachten om dan toch een “vrouw achter het raam” aan te spreken, gingen we actief op zoek naar een persoon die er vriendelijk uitzag. We lachten wat naar vrouwen en sommige lachten terug maar keken snel weer weg.
Plots zagen we een relatief schaarsgeklede dame, die we in haar laatste dertigersjaren schatten. Ze was voor haar raam een sigaret aan het roken terwijl ze meerdere mensen begroette in een tijdspanne van amper 10 seconden. Zij leek ons ideaal om aan te spreken door haar joviale manier van doen. We probeerden een gesprek aan te knopen en ze antwoordde in een mix van Duits, Engels en Nederlands.
Lydia (-) vond het helemaal niet vreemd dat twee jongeren op haar af stapten en allerlei vragen stelden aangezien ze best open was over haar job. Ze heeft wel zeker vijf keer gezegd dat ze “sehr viel spaß macht”. Had ze er zelf voor gekozen om daar te komen werken? “Absoluut, helemaal vrijwillig”. -“Heb je dan ook meisjesvrienden hier?” “Dat is niet nodig! Ik amuseer me met mijn werk, als ik constant klanten over de vloer heb, zeven op zeven, dan heb ik geen vriendinnen nodig!” … “Jullie komen hier toch niet werken?!” We bevestigden dan maar dat we studenten waren en niet rondwandelden op zoek naar een job. Dan raadde Lydia ons aan om te blijven studeren omdat we nog een mooie toekomst tegemoet gaan.
Enkele weken later waren we toevallig langs haar raam gepasseerd en we wuifden naar haar. Haar reactie zagen we totaal niet aankomen. Lydia spurtte naar buiten om ons te begroeten, ze herkende ons dus nog. Ze vroeg hoe het met ons was en hoe het op school ging. Zelf vertelde ze dat vandaag geen goede dag had. “Geen klanten”, zei ze ‘komt door het slecht weer’.
"Prostitutie is isolatie. Je geraakt jezelf kwijt."
Johanneke - oprichtster van Cherut - was de eerste die ons vertelde hoe betreurend de realiteit van de vrouwen in de prostitutiesector kan zijn. Cherut is een vzw die hulp en ondersteuning biedt aan vrouwen in kwetsbare situaties gelinkt aan mensenhandel, prostitutie en huiselijk geweld. Johanneke is enorm gepassioneerd door haar werk en doordat ze rechtstreeks in contact staat met de meisjes, heeft ze een direct inzicht in hun realiteit.
"Je ziet me als persoon, niet als prostituee."
“Wij kijken samen met de vrouwen naar hun persoonlijk situatie. We bekijken wat ze willen bereiken en dan zoeken we een manier hoe ze dat kunnen doen. We praten met hen vrouw tot vrouw, niet als hulpverlener tot prostituee. Door onze gesprekken merken we dat er erg veel eenzaamheid is en hulpeloze situaties zijn in de straten.”
De vrijwilligers van Cherut proberen contact te maken met de meisjes, een babbeltje te doen en ze delen kaartjes uit met het telefoonnummer van de organisatie. Als de meisjes uit de prostitutie willen stappen, kunnen ze bij Cherut terecht. “Het breken met dit milieu is een grote stap voor die meisjes. Ze zijn bang om te stoppen omdat ze niet weten wat ze hierna moeten doen. Zij komen uit een situatie waarin ze worden uitgebuit maar die situatie is voor hen heel vertrouwd. Ze vertrouwen ons veel minder want niets is voor niets in die wereld, ze snappen niet dat mensen willen helpen zonder er iets voor terug te willen.”
“Ik stond overlaatst te praten met een vrouw in Brussel, die in de prostitutie zat om haar kind naar school te kunnen laten gaan. Ik vertelde haar hoeveel respect ik voor haar had, omdat het echt niet makkelijk is om dat te doen. En dat raakte haar echt, dat zag ik. Ze zei ‘Heel veel mensen denken dat ik dat graag doe, dat ik graag seks heb. Er zijn niet veel mensen zoals jij die inzien dat ik dit puur voor het geld doe, niet voor iets anders.’”
“Prostitutie is voor een groot deel dissociatie. Dat is afstappen van jezelf en in je rol van sekswerker stappen. Je verhardt jezelf, je blokt je eigen emoties af. Dat is de enige manier om te overleven in deze wereld." Johanneke merkt dat ook enorm bij de begeleiding: heel veel meisjes zijn de connectie met zichzelf gewoon kwijt en moeten opnieuw connecteren met hun emoties.
"Je kan enkel kiezen als je opties hebt."
“Veel meisjes zeggen ‘wij hebben hiervoor gekozen’ maar als we die beter leren kennen, zien we dat die gewoon geen keuze hebben gehad. Als je voor iets kiest moeten er opties zijn, je moet voor- en nadelen kunnen afwegen.” Johanneke vertelde dat je in sommige delen in Oost-Europa niet kan werken in een winkel zonder universiteitsdiploma. Studeren is daar duurder dan in België en in heel veel van die landen is er corruptie. Ze kopen hun diploma's. "Dat zorgt ervoor dat armoede, schulden of de familie die in de problemen zit de grootste drijfveren voor prostitutie zijn.”
“Een meisje heeft beslist om in België in de prostitutie te stappen doordat haar moeder kanker heeft. Als je uit een dorp ergens in Oost-Europa komt zonder mogelijkheden en je moeder heeft altijd in een fabriek voor 250 euro in de maand gewerkt en opeens heeft ze kanker en geen geld voor de behandeling… Veel keuze heeft ze niet. Dat is de realiteit voor veel meisjes.”
Koffieklap
Een koffiebar waar vrouwen een opstapje naar de reguliere arbeidsmarkt krijgen. Cherut biedt via het werkervaringsproject deze jobmogelijkheid voor heel wat vrouwen.
Inloophuis
Een van de projecten van Cherut is het inloophuis. Daar kunnen vrouwen terecht, gewoon om een praatje te maken of om hulp te zoeken. Er zijn heel wat creatieve activiteiten en taallessen voorzien. De maatschappelijke werkers van Cherut vangen daar de vrouwen ook op.
Wij zijn daar ook doorgewandeld en het is echt een heel gezellige inrichting met een heel huiselijke sfeer. Er stond heel veel kinderspeelgoed en overal hingen er kindertekeningen uit. Het voelde echt aan als een veilige plek om binnen te wandelen.
"Ik had iets anders verwacht."
Vaak staan meisjes achter de ramen door valse beloften en hadden ze iets totaal anders verwacht. Er wordt hen gezegd dat ze als kamermeisje, opdienster of dergelijke kunnen werken in België maar eenmaal ze in België zijn is er een andere realiteit. “We hebben eens Roemeense meisjes bij ons gehad die beloofd waren om in een tuincentrum in België te werken. Eenmaal aangekomen werden ze in elkaar geslagen, opgesloten, uitgehongerd, gedwongen drugs te nemen en achter het raam gestoken. Na een half jaar zijn ze kunnen vluchten en zijn ze bij ons terecht gekomen. Die meisjes herken je niet meer.”
Soms wordt de realiteit ook verbloemd door mensenhandelaars of pooiers. “‘Je zal veel geld maken, duizenden euro’s’ wordt hen verteld. Ze worden verblind door het idee dat ze zogezegd hun ‘eigen baas’ zullen zijn en dat ze binnen enkele maanden een auto kunnen kopen of na enkele jaren een huis.”
"Nog één jaartje, en dan nog vijf."
“Je hebt meisjes in de raamprostitutie die sparen of investeren en daarna stoppen maar dat is eerder uitzonderlijk. Er was een vrouw die vijf jaar geleden kwam en zei dat ze wou stoppen en nog steeds staat ze achter het raam. Hun hele wereld draait rond prostitutie, sommigen weten niet wat ze in hun vrije tijd moeten doen. Een meisje vertelde mij dat ze op haar vrije dag een taxichauffeur een bepaald bedrag gaf om haar wat rond te rijden in de stad, ter ontspanning. Dat is toch triest...”. Johanneke vertelde ons ook over een Roemeens meisje dat al twee dagen zonder klanten zat maar wel 200 euro raamkosten had. Ze speelde een spelletje op haar gsm om de stress te vergeten.
Naast de kosten van hun raam en appartement of hotel moeten meisjes vaak nog geld afgeven aan een pooier. Soms stuurt de pooier geld op naar de familie van de vrouwen maar soms heeft hij het geld nodig om zichzelf te onderhouden. De vrouwen moeten ook eten en dat is vaak fastfood omdat ze geen tijd en zin hebben om inkopen te doen en te koken na een shift van twaalf uur. "Hun uiterlijk is belangrijk dus laten ze manicures en pedicures doen. Na hun shift rond zes uur ‘s ochtends geraak je niet overal met het openbaar vervoer dus gaan ze met de taxi én dan verwacht de familie in Oost-Europa dat ze geld opsturen want ‘in West-Europa verdien je toch veel geld’.”
Johanneke haalde ook de onderlinge rivaliteit tussen de meisjes aan. Parfum, merkkledij of de nieuwste gsm geeft hen een zekere status. Omdat ze samenwonen en contact hebben met elkaar, zien ze ook wat de andere heeft en zij niet.
“Vele meisjes denken dat als ze het geld kunnen houden, dat ze er een toekomst mee kunnen opbouwen. ‘Geld, geld, geld en alles komt goed’, denken ze vaak. Ze willen niet terug naar hun land zonder een goede bankrekening, dat geld wordt een houvast. Dat is eigenlijk een vicieuze cirkel. Heel veel vrouwen stappen uit de prostitutie met toch een lege bankrekening.”
"I take care of him because he can't find a job."
Vaak zien meisjes niet in dat ze worden uitgebuit. “Ze zijn niet dom, het kan iedereen overkomen.” zegt Johanneke. Dikwijls zien meisjes hun pooier als hun vriend of zijn ze ermee getrouwd en hebben er een kind mee. Dat fenomeen noemt men een ‘loverboy’. De meisjes worden door de pooiers gemanipuleerd en gebrainwasht. "Er was eens een hoogzwanger meisje dat van haar ‘vriend’ achter het raam moest blijven werken. Op een gegeven moment gaf ze toe wat ze eigenlijk al wist: ‘hij ziet mij niet graag’. Dat doet pijn om toe te geven."
"Niet alle meisjes worden constant gecontroleerd door hun pooiers. Ze worden wel in de gaten gehouden maar als ze doen wat ze moeten doen, is er meer vrijheid. De pooiers doen er alles aan om de meisjes zoet te houden en om geen argwaan te wekken bij de familie. Als ze beginnen te ‘zeuren’ neemt hij ze mee op vakantie of laat hij haar naar haar thuisland gaan. Die meisjes doen veel geld op in hun thuisland en vanaf ze terugkomen begint alles weer opnieuw.”
“Soms verdwijnen meisjes gewoon omdat ze verkocht zijn door hun pooiers. Er was eens een meisje naar ons gekomen die op het punt stond verkocht te worden aan iemand in Saoudi-Arabië door haar ‘vriend’. Dit gaf de doorslag om de stap naar hulpverlening te zetten.”
Volgens Klaus Vanhoutte (Payoke - hulporganisatie voor slachtoffers van mensenhandel) kan mensenhandel gedefinieerd worden als het verwerven van controle over iemand anders met het oog op uitbuiting.
De term ‘mensenhandel’ heeft verschillende facetten waarvan één mensenhandel is met het oog op seksuele uitbuiting.
“De netwerken die vrouwen rekruteren met het oog op seksuele exploitatie ga je vaker zien in culturele contexten die niet zo respectvol omgaan met het fenomeen ‘vrouw’. De hoofden van de criminele netwerken zitten bijna altijd in het land van herkomst. Het gros van het geld dat verdiend wordt stroomt dus ook terug naar het land van herkomst. Vaak rekruteren de kopstukken ook in landelijke streken. Vaak zijn er daar geen sociaal-economische kansen naar de toekomst toe. Armoede is de rode draad bij mensenhandel.”
“I can say no to everything I want”
Door een raam zagen we vier meisjes aan een hoge keukentafel wat praten met elkaar. We klopten op het raam om te vragen of ze wat tijd voor ons hadden. Zenya (-) kwam meteen het raam opendoen en met ons praten. Ze had lang donker haar en ze had felrode lippenstift op waardoor haar mooie gebleekte tanden nog wat witter leken. Zenya is 27 jaar en afkomstig uit Bulgarije.
Het was de eerste keer dat we meisjes echt zagen praten met elkaar. En op dat moment wisten we ook niet dat een gemeenschappelijke ontspanningsruimte verplicht was. Dus vier meisjes in de keuken, was voor ons nogal een shock. Zenya vertelde ons dat de meisjes die we zagen bijna altijd in dit pand een raam huren en dat ze er zelfs een jacuzzi en een wasmachine hebben.
In vergelijking met de andere meisjes waarmee we hadden gepraat, was ze heel open over haar leven als prostituee. Ze werkt al sinds ze 20 was als prostituee, maar ze is absoluut niet van plan om dat voor de rest van haar leven te doen. Ze is geld aan het sparen en daarmee wil ze later een bedrijfje beginnen in Bulgarije. Lang wil ze alleszins niet meer in de prostitutie blijven werken.
Zenya doet geen dingen die ze niet wil doen met klanten. Ze vertelde ons dat ze het volledige recht heeft om eender wie of wat af te wijzen. Eerst waren we daar wat twijfelachtig over, omdat we wisten hoeveel geld het kost om een raam te huren en dat geld verdienen echt belangrijk is. Maar toen Zenya met ons aan het praten was, sprak een potentiële klant haar aan en ze zei dat hij gewoon verder mocht wandelen.
“In hun land is de politie vaak corrupt dus het duurt een hele tijd om hun vertrouwen te winnen.”
Tijdens een van onze wandeltochtjes, zagen we een wijkagente tijdens haar shift. Na weer een klein pufje van stress, zijn we haar gaan vragen hoe het is om in de beruchte buurt te werken. Linda (-) vertelde ons dat ze een aantal jaren ervaring had in de prostitutiecel en nu als wijkagente actief is.
Het prostitutieteam werkt altijd in burger, behalve ‘s nachts. Dan dragen ze een uniform waardoor ze zichtbaar zijn en makkelijker hier en daar een babbeltje kunnen doen. Zo beperken ze de criminaliteit.
“Drugs en alcohol zijn verboden, als we daar iets van merken moeten ze stoppen. De prostituees weten dat op voorhand. Maar ja, als er een man binnen gaat, kunnen we moeilijk achterhalen of dat een klant is of dat die iets komt brengen.”
De mensen uit het prostitutieteam zien er op toe dat de meisjes in de ramen van het Schipperskwartier er al dan niet mogen staan. Ze moeten boven de 18 zijn, een geldig paspoort en een geldige verblijfsvergunning hebben om daar te mogen werken. Dat wordt aan de hand van de pandkalender gecheckt.
De pandkalender is een online bestand waar de pandbeheerder het meisje aanmeldt. Die informatie komt bij de stad Antwerpen en zij vullen dat verder aan met de identiteit, geboortedatum, het exacte raam waar ze ingeschreven zijn, en eventueel hun telefoonnummer. Die aangevulde informatie belandt dan bij de politie. Zo kunnen zij zien hoeveel nieuwe meisjes erbij komen.
Daarna controleert het prostitutieteam zelf of de documenten in orde zijn, ze vragen hoe ze naar hier zijn gekomen en of ze een appartement huren. De meisjes moeten hier een verblijfadres (domicilie of hotel) hebben want ze mogen niet in de ramen slapen. Daarna vult het prostitutieteam de pandkalender verder aan zodat ze er een goed zicht op hebben.
"Het is makkelijk om zo'n werk online te vinden!"
In het Villa Tintostraatje zat er op de rand van een raam een duif. We waren al een beetje aan het giechelen met de duif omdat die daar gewoonweg bleef zitten, zonder problemen en zonder zin om te vertrekken. We keken naar wie er achter het raam zat, en dat was een erg vriendelijk lachende vrouw, Vesna (-). Ze deed haar raam meteen open om te vragen wat twee meisjes daar deden.
Vesna is 31 jaar en afkomstig uit Bosnië. Ze vindt het heel frustrerend wanneer mensen zeggen dat het easy money is, “it’s not easy money!" schreeuwde ze uit. "It’s quick money, but it’s not easy”. Ze doet het werk absoluut niet graag maar ze doet het omdat het moet. Verder wilde ze daar niet op ingaan.
Ze werkte nog maar 10 dagen in Villa Tinto zelf, daarvoor werkte ze in bars. Ze is bij Villa Tinto terecht gekomen via het internet. Vesna zei dat het heel makkelijk is om een plaats voor zo'n werk online te vinden.
Een halfuurtje nadat we de duif van haar stoep hadden weggejaagd, kwamen we Vesna op straat tegen. Ze was klaar met haar shift, had gewone kleren aan en een sporttas rond haar schouder. Ze lachte ons toe omdat wij daar nog altijd aan het rondwandelen waren. Als wij over onze wandeltochten aan het praten zijn, verwijzen we nog altijd naar haar als 'onze beste vriendin', zo vriendelijk was ze. En ontzettend mooi.
Wij, Eleni en Inez, waren al lang enorm geboeid door deze gevaarlijk- en ontoegankelijk- lijkende wereld. Na ons maandenlang verdiept te hebben in de prostitutiesector, zijn we snel tot de conclusie gekomen dat prostitutie geen zwart-witgegeven is waarbij je het vrijwillig of niet-vrijwillig doet. Er zijn zoveel nuances en verschillende keerzijden die in kaart gebracht moeten worden om deze wereld een beetje beter te begrijpen. Prostituees, gedwongen of niet, zijn mensen zoals wij en hebben naast hun werk ook hun eigen leven. Ook hebben we ondervonden dat er zoveel meer mensen in de wereld van de prostitutie verweven zijn dan enkel de prostituees zelf en de pooiers. Mensen waar wij nooit bij hebben stilgestaan dat ze nodig waren om zo'n sector draaiende te houden.
Bij deze willen we ook iedereen die tijd heeft vrijgemaakt bedanken: elke prostituee die haar raam voor ons heeft opengedaan, Jorge de boodschapper die altijd zo vriendelijk is, de mensen van L&R vastgoed die spontaan verschillende kamers wilden laten zien, directeur Klaus Vanhoutte van Payoke, oprichtster van Cherut Johanneke, Dorien Van Bael die heeft getolkt tijdens het interview met Jorge, de agente die liever anoniem wil blijven, de kuisvrouw van Villa Tinto die ons te woord stond en Magaly Rodriguez die in haar drukke agenda tijd heeft gevonden om met ons te praten.