Barokke kelk met het lijden van Christus
ANTOON KERCKHOF | 1658-1660, BRUGGE | COLLECTIE MUSEA BRUGGE (X.O.0181 )
Gesmolten zilver
Tussen 1578 en 1584 heeft Brugge een calvinistisch stadsbestuur. Dat eist al het goud- en zilverwerk van katholieke kerken en kloosters op. Het werk van vele generaties goud- en zilversmeden belandt in de smeltkroes. Het verklaart waarom er in Brugge en omgeving haast geen edelsmeedwerk van vóór 1578 te vinden is.
Strijdvaardige Kerk
In de loop van de 17de eeuw ebben de religieuze spanningen langzaam weg. Brugge heeft opnieuw een katholiek bestuur, en de orderboekjes van de zilversmeden lopen weer vol. Kerken, kloosters en broederschappen bestellen rijkelijk gedecoreerde kelken, monstransen, kruisen, schrijnen en kandelaars. Met al die pracht en praal proberen ze de gelovigen te overtui - gen van het gelijk van de Kerk van Rome. Maar de flamboyante rijkdom van de Kerk staat in schril contrast met de economische malaise en de armoede waarmee de stad in deze periode worstelt.
Vorm volgt functie
De vorm van een miskelk is al eeuwen dezelfde: een kom (cuppa), een voet en daartussen een versierde greep of knoop (nodus). Die vorm hangt samen met de functie. Tijdens de katholieke misviering wordt de kelk gevuld met miswijn, die door de woorden van de priester verandert in het bloed van Christus. Dat is het belangrijkste onderdeel van de mis, en de meeste kelken zijn dan ook vervaardigd uit nobele materialen en bijzonder rijk versierd. De brede voet voorkomt omstoten. En dankzij de nodus kan de priester de kelk makkelijk met beide handen vasthouden en tonen aan de gelovigen.
1. Heiligen
Op de eivormige nodus of greep zijn in sierlijke omlijstingen (cartouches) heiligen voorgesteld: Maria met Jezus, Jozef met Jezus en de heilige Ursula. Maria en Jozef spreken tot de emoties van de toeschouwer: zij houdt haar zoon in een tedere omhelzing, hij toont zich een bekommerde, liefdevolle vader. Ze zijn omringd door bloemenslingers.
3. Merkteken van de maker
Brugse zilversmeden waren verplicht om hun persoonlijke merk in al hun stukken te slaan. Ook deze kelk bevat merktekens, aan de onderzijde van de voet: de gekroonde leeuwenkop en de gotische b (stadskeuren van Brugge), de jaarletter e (1658-1660) en de letters AK, de initialen van de maker: Antoon Kerckhof. Hij was in de tweede helft van de 17de eeuw een van de meest productieve edelsmeden in Brugge. Zijn kunstwerken zijn te vinden in verschillende musea en kerken in de stad.