Europa is een continent dat aan alle kanten “open” is en dus aan zijn grenzen ook kwetsbaar is. Daarop wijst historicus en Europa-kenner Jonathan Holslag in zijn boek “De kracht van het paradijs”. Bovendien leeft er chaos bij de onmiddelijke buren van het continent: Oekraïne, Rusland, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Europa kan zich een onverschilligheid tegenover die onmiddellijke buren niet veroorloven volgens Holslag. Wat daar gebeurt, heeft altijd een impact. Daar moet Europa op voorbereid zijn. Zo heeft het continent zich in de recente geschiedenis vaak politiek gemengd in Noord-Afrika, en zelfs één keer militair in Libië.
Uit het werk van auteur Jonathan Holslag valt af te leiden dat het geopolitieke beleid van de EU in die regio rampzalig, kortzichtig, en zelfs egoïstisch is en ook al te vaak besluiteloos. De vraag die dan rijst, is hoe je deze besluiteloosheid over de buitengrenzen moet tegengaan. Welke politiek kiest de EU? Welke economische banden moet ze smeden? En kan dat, een vastberaden beleid zonder militaire daadkracht? Holslag vindt een efficiënt Europees leger noodzakelijk. Een bekende, maar ook bekritiseerde optie. Zeker in Libië, waar na een NAVO-optreden Kaddafi verdween, maar chaos in de plaats kwam. Noord-Afrika ligt maar een plas verwijderd. En die houdt geen immigratie tegen.
Visieloosheid
Gerolf Annemans, kopstuk van het Vlaams Belang, is een van de uitgesproken eurosceptici, die het geopolitieke beleid van de EU in Noord-Afrika hekelt. Annemans spreekt van een terugkeer van een kolonialistische en arrogante Europese houding van de 19de eeuw en begin 20ste eeuw.
Als voorbeeld haalde de politieker het beleid van de geëxecuteerde ex-president van Libië aan, Moammar Khaddafi, die Annemans in een ontmoeting nog had gewaarschuwd voor een potentiële vluchtelingenproblematiek als hij zou sterven. De Vlaams-Belanger benadrukt dat hij geen fan van hem was, maar dat zijn eliminatie geen goede zaak is geweest voor geen enkele partij. Niet voor Europa en ook niet voor het Noord-Afrikaanse land.
Gerolf Annemans, Vlaams Belang
Tom Vandenkendelaere van de CD&V staat lijnrecht tegenover Annemans wat dat standpunt betreft. Hij vindt dat de Europese Unie moet instaan voor stabiliteit en ervoor moet zorgen dat er rust is in chaotische regio’s, zoals in Noord-Afrika. Voor Europese begrippen is het wel moeilijk in te schatten wat voor effect een democratiseringsproces kan hebben in landen waar er een dictator aan de macht was, zoals in Libië.
Vandenkendelaere benadrukt wel dat hij een democraat blijft en in geen enkel geval een dictator waar dan ook in de wereld aan de macht wil zien. Een dictator heeft volgens hem helemaal geen positief effect op de samenleving. Al nuanceert hij zijn laatste stelling wel.
Tom Vandenkendelaere, CD&V
Bart Staes van Groen, nochtans een voorstander van de EU, durft de instelling een spiegel voor te houden. De chaos die er nu heerst in landen als Libië en Syrië is volgens hem deels te danken aan de interventies van de EU. Zij moet er namelijk voor instaan om problemen te voorkomen en in die missie is de EU niet in geslaagd.
De EU moest in Noord-Afrika een vredesbeleid voeren, ondersteund door drie beleidskeuzes: het voorkomen van conflicten, het beheersen van conflicten, het oplossen van conflicten. Zij is daar niet in geslaagd. Staes maakt duidelijk dat je nooit een vredesbeleid kan laten werken als je die thema’s negeert en je meteen begint met een gewelddadige interventie.
Bart Staes, Groen
Concrete visie
Hoe moet Europa dan wel beleid voeren in andere landen? Annemans zegt heel duidelijk dat we ons niet te hard moeten bemoeien met de Noord-Afrikaanse landen, hij verkiest zachte ondersteuning in het belang van iedereen. We moeten stabiliteit nastreven. Het is helemaal niet de bedoeling om een superstaat te worden, met Macron en Merkel aan het hoofd. Want zo gedragen die twee zich, vindt Annemans. De bedoeling van Europa als unie is dat alle volken samenwerken.
Gerolf Annemans, Vlaams Belang
Tom Vandenkendelaere heeft een duidelijke visie over de rol van Europa. Volgens hem moet de Europese Unie zorgen voor ondersteuning, helpen met het opbouwen van de samenleving in Noord-Afrikaanse landen. Onze buren loslaten zou geen goed idee zijn, dus we moeten ze blijven ondersteunen. Hij benadrukt ook dat Europa echt gebaat zou zijn bij een sterke militaire samenwerking tussen de lidstaten. Gelijke inspraak van alle landen en evenwicht is belangrijk, dat zorgt voor een echt goede samenwerking op militair en diplomatiek vlak, volgens Vandenkendelaere.
Tom Vandenkendelaere, CD&V
Bart Staes blikt eerlijk terug op de fouten die Europa maakte. Volgens hem moet de Europese Unie een veel coherenter beleid voeren. Zo heeft hij over de houding tegenover Noord-Afrika een dubbel gevoel. Europa doet wel zijn best om te helpen en zorgt zo voor een aanvoer van ontwikkelingsgeld en de opstart van goede projecten. Maar aan de andere kant probeert Europa te hard de politieagent van de wereld te spelen. Noord-Afrika heeft niet dezelfde belangen als Europa en Staes wil juist dat het beleid klopt en spoort met de landen die we willen helpen.
Bart Staes, Groen
Eurpees leger?
Een moeilijke thema is de oprichting van een Europees leger. Annemans is geen fan van dat idee. Volgens hem gaat zo’n leger niet meer dan een instrument zijn van de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron, met hen twee aan het hoofd. Het komt er volgens hem dan op neer dat de EU zich gaat ontwikkelen tot een European Empire, waarbij de volkeren in Europa eerder gaan vervreemden van elkaar in plaats van naar elkaar toe groeien en samenwerken.
Gerolf Annemans, Vlaams Belang
Ook hierover deelt Vandenkendelaere de mening van Annemans niet. Volgens de CD&V’er gaat zo’n Europees leger gepaard met economische voordelen én kan het voorkomen dat de Europese lidstaten met elkaar in oorlog gaan treden. Verder gelooft hij er totaal niet in dat het leger enkel onder leiding van Merkel en Macron zal staan, zoals Annemans beweert.
Tom Vandenkendelaere, CD&V
Bart Staes lijkt wel voorstander te zijn van zo’n leger. Hij vindt een leger noodzakelijk om de drie beleidsdoelen die hij eerder al had genoemd, te bereiken. Hij blijft wel voorzichtig en kritisch: zo vindt hij bijvoorbeeld dat lidstaten zich in bepaalde militaire taken moeten specialiseren. Staes denkt dat het niet meteen voor de hand ligt dat een Europees leger in korte termijn al kan worden opgericht.
Bart Staes, Groen