Loading

Hoe reizen we door de Provincie Utrecht in 2040? Movares - Adviseur ruimtelijke kwaliteit - PROVINCIE UTRECHT

Utrecht groeit! De regio wint aan populariteit, is aantrekkelijk groen, economisch sterk en dynamisch. Hierdoor is de vraag naar woningen en werkplekken groot en neemt de druk op het mobiliteitssysteem toe. De uitdaging is om de kwaliteiten van de regio ook in de toekomst zowel bereikbaar als leefbaar te houden en te versterken.

Hoewel het mobiliteitsvraagstuk vaak gaat over rekenmodellen, wegverbredingen, OV-knopen en reistijdwinst; draait het uiteindelijk om mensen. Mobiliteit zien wij daarom niet alleen als een bereikbaarheidsvraagstuk, maar vooral ook als een belevingsvraagstuk.

Met deze website verkennen we mobiliteit vanuit een andere invalshoek, één die is gericht op de eindgebruiker ofwel de reiziger. De studie is niet afgerond, het is een begin en een uitnodiging aan bestuurders en experts om deze invalshoek meer aandacht te geven in de huidige plannenmakerij. Hoe verplaatsen verschillende reizigerstypen zich door Provincie Utrecht, op dit moment en in 2040? Welke type gebruiker is - onbewust - dominant aanwezig in de huidige plannen? Heeft de gehele reistijd genoeg allure, of is die allure er alleen op knooppunten? Wat is de kwaliteit van vele stukjes first- and last mile? Wanneer deelt een overheid plannen met verschillende typen eindgebruikers?

Het product van deze verkenning is deze website, een plek waar U vijf reizigers kunt ontmoeten en waarmee we U uitnodigen om vanuit de beleving van verschillende reizigerstypen, een voorstelling te maken van een mobiliteit met allure waarbij ieder reismoment waardevol is.

Catharijnesingel Utrecht

De manier waarop we reizen staat niet stil, maar verandert continu.

Deze veranderingen verlopen soms langzaam en ongemerkt. Soms dromen we al heel lang over veranderingen die maar niet doorzetten. Het concept van een zelfrijdende auto is bijvoorbeeld geen recente uitvinding, maar blijft tot de dag van vandaag nog toekomstmuziek.

Maar soms verandert de reiswereld opvallend snel, door bijvoorbeeld technologische innovatie, (politieke) visie of door de huidige pandemie. Twee decennia geleden was de Catharijnesingel in Utrecht nog één van de breedste binnenstedelijke 'autobanen' van Nederland. En bedenk eens hoe onlosmakelijk verbonden we tegenwoordig zijn met onze mobiele telefoon, iets dat 22 jaar geleden nog onvoorstelbaar was zoals de interviews door Frans Bromet in het onderstaand filmpje laten zien.

Zo zijn er meer trends en ontwikkelingen die invloed hebben op de manier waarop we wonen, werken en leven, en daarmee hoe we ons verplaatsen.

De manier waarop we werken verandert: flexibel, digitaal op afstand en altijd, soms met stresssymptomen en burnouts...
We wonen meer in steden, nabij elkaar en vaker alleen...
De samenleving individualiseert maar de zoektocht naar gelijkgestemden blijft bestaan via het web, we leven bewuster en delen meer met elkaar...

Voor de ontwikkeling van onze mobiliteit zijn ook technologische innovaties en gedragstrends belangrijk. Door toenemende verstedelijking zal er in de toekomst meer vraag ontstaan naar verplaatsingen. Mobiliteit wordt dan steeds meer aangeboden als 'service', met een toenemende huur- en deelcultuur. Via de gemakkelijke MaaS-app wordt jouw rit op maat gemaakt. Door de stads- en dorpscentra beweeg je je als voetganger of fietser het gemakkelijkst, omdat deze autoluw zijn. Voor grotere afstanden kun je slimmere en autonome voertuigen of de Hyperloop gebruiken.

Daarnaast moeten we onszelf ook cruciale vragen blijven stellen: willen we grotere afstanden afleggen, of in de toekomst toch weer lokaler leven? Welke rol geven we de auto, het OV, de fietser en de voetganger in de openbare ruimte van onze woonwijken en stadscentra? Hoe gaan we om met capaciteitsproblemen in ons mobiliteitssysteem, bredere snelwegen of mobiliteitsknooppunten? Op welke plaats staat de energietransitie, duurzaamheid en data in het vormgeven van dit systeem?

En daarbij: is wensdenken niet een manier om blind te geraken voor bepaalde reizigerstypen?

Mobiliteitstrends en bereikbaarheidsvraagstukken krijgen uiteindelijk een ruimtelijke vertaalslag in onze fysieke wereld, die op den duur weer onze manier van leven vormgeeft. Maar sommige leefstijlen zullen zich ook onttrekken aan een leefomgeving die niet meer bij hen past. Ook deze mensen zullen blijven reizen, maar met welke allure?

Bronvermelding verwerkt in de bronnenlijst onderaan de pagina

Er bestaan al vele studies die voorspellingen hebben gedaan over wereldbeelden en mobiliteit van morgen. Deze dienen vaak als waardevolle inspiratiebron, maar welke plek krijgen ze in de huidige planvorming?

De bovengenoemde bronnen en studies laten zien dat we in een tijd leven van ingrijpende veranderingen, ook in de provincie Utrecht. Het klimaat wordt extremer, energie uit brandstof wordt verruild voor vernieuwbare bronnen, onze samenleving vergrijst en veel mensen zijn op zoek naar andere waarden dan die van geld.

Wat constant blijft is een gemiddelde reistijd van anderhalf uur per dag.

Aan ons de vraag hoe we in de toekomst zouden moeten reizen; hoe besteden we die anderhalf uur in de vervoersregio van 2040?

Mobiliteit in deze en de toekomstige wereld is divers, je kunt je op meerdere manieren verplaatsen door de provincie. In onze studie hebben we alle eerdere studies nog eens tegen het licht gehouden en opnieuw besproken met experts, met als doel uit te komen bij een persona-benadering die is afgestemd op de provincie Utrecht; vanuit verschillende perspectieven krijgen we beeld op het specifieke mobiliteitslandschap. Dit zijn de eerste resultaten:

Reis mee door het Utrecht van 2040 met de volgende vijf persona’s:

  • De Actieve Reiziger
  • De Digitale Reiziger
  • De Inclusieve Reiziger
  • De Service Reiziger
  • De Vrije Reiziger

Iedere persona is opgebouwd uit een Wereldbeeld, een Droomreis en een Consequentie. Deze onderdelen zijn uitgediept door het interviewen van experts, zoals David Hamers (Planbureau voor de Leefomgeving), Jorn Wemmenhove (Humankind), Daan Klaasse (NS) en Bert van Wee (TU Delft). Iedere persona zal aanwezig zijn in de toekomst, waarbij de wereld van een persona kan 'botsen' met die van een ander; de één z'n droom is de ander z'n nachtmerrie. Jij neemt als reiziger in de toekomst waarschijnlijk meerdere persona's aan gedurende een dag of week.

De Actieve Reiziger

Wereldbeeld. Een groene wereld en actief betrokken bij de vormgeving van de toekomst en de planeet, gezondheid en zelf kunnen bewegen is belangrijk, is bewust en maatschappelijk betrokken maar wel met behoud van eigen individualiteit.

Droomreis. Actief bewegen en verplaatsen door een groene leefomgeving, energie leveren met het eigen lichaam, low tech.

Consequentie. Afhankelijk van de gezondheid van het lichaam en veranderende weersomstandigheden, immobiel bij het breken van been, vermijding van de auto.

De Digitale Reiziger

Wereldbeeld. Mondiale verbondenheid in de virtuele wereld vanuit de huiskamer, ongelimiteerde digitalisering en beschikbare data, alles is binnen handbereik en te koop, sterk gericht op het individu.

Droomreis. High-tech en 100% functioneel ingerichte leefomgeving, tijdens de reis met andere dingen bezig zijn, niet naar buiten hoeven kijken, alleen zo snel mogelijk naar bestemming, thuiswerken en alleen naar buiten als het nodig is voor bijvoorbeeld sociale ontmoetingen.

Consequentie. Eenzaamheid en zoektocht naar authenticiteit, problemen met digitale infrastructuur, openbare ruimte doet er niet meer toe, sociale interactie is niet meer spontaan, leven in eigen tech- en consumptiebubbel, sociaal isolement (Corona-crisis) dus geen files meer.

De Inclusieve Reiziger

Wereldbeeld. Steden en dorpen ingericht op gemeenschapszin, aandacht voor het lokale, zorg en toegankelijkheid zijn belangrijk zowel privé als in de openbare ruimte, technologie en techniek vullen gebreken aan, maatwerk is de norm.

Droomreis. Zelfstandig veilig kunnen reizen met behulp van een aanbodgestuurd vervoerssysteem.

Consequentie. Afhankelijk van het vervoerssysteem dat aangeboden wordt (buurtbus komt maar twee keer per uur), maatwerk is beperkt, vervoersarmoede, extra service wordt doorberekend, slapende steden en dorpen.

De Service Reiziger

Wereldbeeld. Bezit is ballast geworden doordat op vrijwel elk gebied services worden aangeboden, alle functies en de bijbehorende verplaatsingen die daarnaar toe gaan zijn binnen handbereik door een vraaggestuurd vervoerssysteem, de reis maakt onderdeel uit van je dagelijks patroon, reiziger centraal met deur-tot-deur ervaring.

Droomreis. Flexibel door het leven, reizen is een bestemming om andere activiteiten uit te voeren zoals werken, socializen en Netflixen, Mobility as a Service (MaaS) in z’n optimum en collectief duurzaam vervoerssysteem, aantrekkelijke openbare steden met leefbare knooppunten waar je graag wilt verblijven.

Consequentie. Duur systeem om in stand te houden, het vervoersysteem werkt alleen optimaal daar waar de vraag is (buitengebied vs. stad), bij mindere vraag wordt het snel kostbaar maatwerk, afhankelijk van het ontbreken van internet of een lege batterij.

De Vrije Reiziger

Wereldbeeld. Vrijheid van bewegen (op basis van inkomen), gaan en staan waar je wil, liberaal ideaal voor iedereen, individualistisch georiënteerd, is een gewoontedier dat alles prima vindt zolang het maar volgens zijn/haar eigen regels gaat.

Droomreis. Overal kunnen komen met eigen vervoermiddel en daardoor betrouwbaarheid, bewegingsvrijheid, optimale bereikbaarheid. Zekerheid en flexibiliteit.

Consequentie. De massa die het kan betalen groeit, files, volle steden gericht op motorvoertuigen met te weinig parkeerplaatsen, pricing en suburbia living, wandelloze steden met openbare ruimte gericht op de auto, geweldig als je het kunt betalen.

Het doel van deze toekomstverkenning is niet om een visie te verkondigen of om antwoorden te hebben. Het draait om het stellen van vragen hoe we als bewoners en/of bezoekers willen reizen door de Provincie Utrecht op de lange termijn en hoe het programma U Ned hier een bijdrage aan kan leveren. Denk hierbij aan vragen zoals:

  • Welk type reiziger heeft het meeste voordeel bij de huidige plannen van U Ned, de MIRT-verkenning en het MIRT-onderzoek?
  • Is het waardevol om een ander reisprofiel in de huidige planvorming te betrekken om daarmee te reflecteren op de plannen? Met andere woorden, zijn de plannen voor iedereen?
  • Hoe gaan we om met het profiel van iemand die frequent van reistype wisselt?
  • Willen we inzicht in een dergelijk profiel of zetten we in op een dominant type (trein en fiets)?

Meer weten of in gesprek komen over Mobiliteit met Allure?

Bram van Duuren - bram.van.duuren@movares.nl

Joof Tummers - joof.tummers@movares.nl

Paul Roncken - paul.roncken@provincie-utrecht.nl

Movares Adviseurs & Ingenieurs heeft deze studie uitgevoerd in opdracht van Provincie Utrecht en de Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Paul Roncken (2020).

Created By
Bram van Duuren
Appreciate